رابطه هوش هیجانی و عزت نفس خانوادگی بر هماهنگی – ناهماهنگی زناشویی با توجه به میانجی گری ادراک انصاف
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه هوش هیجانی و عزت نفس خانوادگی بر هماهنگی و ناهماهنگی زناشویی با توجه به میانجی گری ادراک انصاف در زوجین انجام گردیده است. پژوهش حاضر از نوع همبستگی است که ارتباط بین متغیرها در قالب مدل تحلیل مسیر مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری کلیه زوجین شهر کرمان در سال 1394 بودند که حداقل 7 سال از زندگی زناشویی آنها گذشته بود. حجم نمونه 110(زوج) بود که بصورت تصادفی ساده از بین دانشجویان، کارمندان و معلمان متاهل انتخاب گردید. بدین صورت که پرسشنامه به یکی از زوجین داده شد و درخواست شد که پرسشنامه را به همسر خود نیز بدهد و پس از پاسخ دادن برگردانده شدند. ابزار پزوهش پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت (1967)، پرسشنامه هوش هیجانی سیبریا شرینگ (1992)، پرسشنامه ادراک انصاف پِری (2004)، پرسشنامه هماهنگی زناشویی و پرسشنامه ناهماهنگی زناشویی زولا (2004) بودند. تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها با تحلیل مسیر در نرم افزار آموس انجام گرفت. نتایج بررسی مدل و شاخص های برازش مدل نشان داد مدل نهایی با داده ها برازش دارد و پیش بینی کننده معنی داری برای هماهنگی-ناهماهنگی زناشویی است. همچنین نتایج بوت استراپ نشان داد ادراک انصاف میانجیگر معنی داری بین رابطه هوش هیجانی و عزت نفس با هماهنگی و ناهماهنگی زناشویی است.
کلید واژه ها
هوش هیجانی . عزت نفس خانوادگی. هماهنگی – ناهماهنگی. ادراک انصاف.
فهرست مطالب
فصل دوم : ادبیات و پیشینه پژوهش
2-2 نظریه های مربوط به انطباق زناشویی. 13
2-2-1 نظریه های طبقه بندی ازدواج های بادوام 13
2-2-2 نظریه چرخه زندگی زناشویی. 15
2-2-2-1 مرحله اول، سالهای اولیه ازدواج. 15
2-2-2-2 مرحله دوم، انتقال به دوره والدینی. 15
2-2-2-3 مرحله سوم، نیمه زندگی. 16
2-2-2-4 مرحله چهارم، فرا والدینی. 16
2-2-3 نظریه عقلانی – هیجانی (RET) 17
2-2-4 عوامل و مولفه های موثر در هماهنگی نا هماهنگی زناشویی. 17
2-2-5 عوامل فرهنگی، اجتماعی و تربیتی در هماهنگی بین زوجین. 23
2-3-1 نحوه شکل گيري عزت نفس 27
2-3-3 مفهوم خود منفي (تصور بد از خود) 28
2-3-5 عوامل موثر بر عزت نفس.. 29
2-3- 10 نظريه ها و ديدگاه هاي ديگران در مورد عزت نفس.. 34
2-3-10-5 ديدگاه پپ و همکاران 36
2-4-1 طرح فیزیولوژیکی هیجان و هوش هیجانی. 37
2-4-2 کارکردهای اجتماعی هیجانات. 38
2-4-4 هوش عمومی و هوش هیجانی. 40
2-4-5 هوش هیجانی و مؤلفه های آن. 41
2-4-5-2 خودکنترلی با مدیریت خود 43
2-3-5-4 هوشیاری اجتماعی (همدلی) 45
2-3-6 ارتباط مؤلفه های هوش هیجانی. 48
2-4-1 فرایند تکوین، تطور و تکامل نظریۀ انصاف.. 49
2-4-2 مفاهیم عمدة نظریۀ انصاف.. 50
2-4-3 فرضیه ها، گزاره ها، و استنتاج هاي حاصل از نظریه انصاف.. 50
2-4-4 گزاره هاي مربوط به رفع بی انصافی مشتملاند بر: 51
2-4-5 حالت هاي انصاف و بی انصافی. 51
2-5-1 نظریه انصاف در روابط زناشویی. 52
2-5-2 هماهنگی-ناهماهنگی زناشویی. 53
2-5-3 ديدگاه کوپر اسمیت در عزت نفس.. 53
2-5-4 نظریه هوش هیجانی بار-آن. 53
2-6-2 پژوهش های خارج از کشور. 55
3-4 جامعه آماري، نمونه و روش نمونه گیری. 58
3-4-2 حجم نمونه و روش نمونه گیری. 59
3-7 روش‌ها و ابزار تجزيه و تحليل دادهها 63
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
4-2 بررسی نرمال بودن توزیع متغیرها 67
4-2 همبستگی متغیرهای پژوهش.. 69
فصل پنجم : بحث در یافته ها و نتیجه گیری
5-2-2 فرضیه های میانجیگرانه 81
فهرست اشکال
شکل 4-1 مدل ساختاری تدوین شده 71
شکل4-2 مدل مفروض پژوهش با ضرایب مسیر. 71
شکل 4-3 مدل اصلاح شده نهایی با ضرایب مسیر. 72
فهرست جداول
جدول 3-1 سوالهای مربوط به خرده مقیاس عزت نفس خانوادگی و شیوه نمره گذاری آنها 61
جدول 4-1 وضعیت گروه نمونه از لحاظ سن. 65
جدول 4-2 وضعیت گروه نمونه مردان از لحاظ سطح تحصیلات. 66
جدول 4-3 وضعیت گروه نمونه زنان از لحاظ سطح تحصیلات. 66
جدول 4-4 نتیجه آزمون کولموگروف – اسمیرنوف برای متغیر هوش هیجانی. 67
جدول 4-5 نتیجه آزمون کولموگروف – اسمیرنوف برای متغیر عزت نفس.. 67
جدول 4- 6 نتیجه آزمون کولموگروف – اسمیرنوف برای متغیر ادراک انصاف.. 68
جدول 4- 7 نتیجه آزمون کولموگروف – اسمیرنوف برای متغیر هماهنگی زناشویی. 68
جدول 4- 8 نتیجه آزمون کولموگروف – اسمیرنوف برای متغیر ناهماهنگی زناشویی. 69
جدول 4-9 همبستگی متغیرهای مکنون در کل نمونه پژوهش.. 69
جدول 4-10 نتیجه شاخص برازش مطلق کای- اسکوئر. 73
جدول 4- 11 نتایج شاخص های برازش تطبیقی. 73
جدول 4-12 نتیجه محاسبه شاخص ریشه میانگین مربعات خطای برآورد 74
جدول 4-13 نتیجه محاسبه شاخص ریشه میانگین مربعات خطای برآورد 74
جدول شماره 4-15 اثرات استاندارد مستقیم و غیر مستقیم متغیرها روی متغیر وابسته ناهماهنگی زناشویی. 75
منابع فارسی
- ابوالقاسمي، ع. (1380)، ساخت و اعتباريابي مقدماتي پرسشنامه اضطراب امتحان و بررسي رابطه اضطراب امتحان با اضطراب عمومي و عزت نفس، پايان نامه كارشناسي ارشد رشته روان شناسي، دانشگاه شهيد چمران اهواز.
- احمدي، ن.؛ نعمت‌زاده، ه. (1387)، بررسي رابطه بين عزت نفس و رضايت شغلي در رضايت در ماشين‌نويسان توليد مناطق خشكي اهواز، پايان‌نامه كارشناسي روانشناسي عمومي، دانشگاه اهواز.
- براتي بختياري؛ س. (1376)، بررسي رابطه ساده و چندگانه متغيرهاي خود اثربخشي، عزت نفس و خوديابي با عملكرد تحصيلي و دانش‌آموزان سال سوم راهنمايي سوم نظام وظيفه جديد متوسطه شهرستان اهواز، پايان‌نامه كارشناسي ارشد روانشناسي تربيتي.
- برادشاو، ج(بی تا)، خانواده: تحلیل سیستمی خانواده، ترجمه: مهدی قراچه داغی(1373)، تهران: نشر البرز.
- تیرگری، ع.؛ نژادفرید، ا.؛ بیان زاده، ع.(1388) ، رابطه بین هوش هیجانی و رضایت زناشویی و رابطه ساختاری آنها در زوج ناسازگار و سازگار شهرستان ساری در سال 1388، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 16 (55)، 78-86.
- جعفری نژاد، ل.؛ خجسته مهر، ر.؛ رجبی، غ. (1391)، اثر ایدئولوژی جنسیتی برابری طلب در هماهنگی زناشویی و اختلافات زناشویی توسط واسطه برداشت از حقوق صاحبان سهام (انصاف)، مجله پیشرفت روانی. 4 (2).
- حكيم جوادي، م. مظاهري، ح. (1386)، مقايسه رابطه ناتواني هيجاني و استرس و دلبستگي در زوج هاي در شرف طلاق، فصلنامه خانواده پژوهي، ش.12، صص. 811-825.
- خسرو جاوید، م. (1381)، بررسی اعتبار و روایی سازه مقیاس هوش هیجانی شوت در نوجوانان، دانشگاه تربیت مدرس.
- خطیبی، ر. (1383)، مقایسه رضایت زناشویی در سبکهای مختلف دلبستگی، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه تبریز .
- خوانین زاده، م.؛ جواد، اژه‌ای. و محمد علی مظاهری. (1384). مقایسه سبک دلبستگی دانشجویان دارای جهت گیری مذهبی درونی و بیرونی. مجله روان شناسی، ویژه نامه روان شناسی و دین، سال نهم، شماره3،صفحات: 47- 27.
- دهشیری، غلام رضا (1381)، هنجاریابی پرسشنامه هوشبهر هیجانی بار-ان در بین دانشجویان دانشگاه تهران و بررسی ساختار عاملی آن، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
- رقیه، م. (1375)، بررسی ومقایسه عوامل موثر بررضامندی زناشویی در سه گروه پزشکان، کارمندان، و کارگران شهر تهران، پایان نامه کارشاسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم.
- ریو، ج. (1376)، انگیزش و هیجان، ترجمه: سید محمدی، یحیی، تهران: نشر ویرایش.
- زارعان، م.، اسداله پور، ا.، بخشی پور رودسری، ع. (1386)، رابطه هوش هیجانی و سبکهای حل مسئله اجتماعی با سلامت عمومی، مجله روانپزشکی و روان شناسی بالینی ایران، سال سیزدهم، ش. 2، صص. 172-166.
- ساروخانی، ب. (1370)، مقدمه ای برجامعه شناسی خانواده، تهران: انتشارات سروش.
- سلحشور، م. (1379)، پرورش اعتماد به نفس در كودكان و نوجوانان، تهران: انتشارات واژه آرا، چاپ اول.
- سلیمانیان، ا. (1382)، بررسی رابطه باورهای غیرمنطقی و رضایت زناشویی در میان دانشجویان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه خوارزمی تهران.
- سلیمانیان، ع. (1373)، بررسی تاثیر تفکرات غیر منطقی (براساس رویکرد شناختی) بر نارضایتی زناشویی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم.
- سوسن، س. (1368)، تئوری رشد خانواده، تهران: انتشارات دانشگاه الزاهرا(س).
- شهبازی، م. (1387)، رابطه بین هوش هیجانی و رضایت زناشویی ابراز وجود و معلمان ازدواج برای کنترل از شهرستان مسجد سلیمان ازدواج، پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره خانواده، دانشکده آموزش و پرورش و دانشگاه شهید چمران روان شناسی.
- صدرالسادات، ج.؛ شمس، ح. (1380)، عزت نفس در افراد با نيازهاي ويژه، تهران: انشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي، چاپ اول.
- عبداللهي، س. (1373)، بررسي رابطه خوب اجتماعي با عزت نفس و مقايسه عزت نفس افراد مبتلا و عادي، پايان‌نامه كارشناسي رشد باليني دانشگاه فردوسي مشهد
- عطاری، ی. مهرابی زاده، م. (1385)، بررسی روابط ساده و چندگانه نگرش مذهبی – خوشبینی و سبک های دلبستگی با رضایت زناشویی در دانشجویان مرد متاهل. مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه چمران ش. 3، صص. 93-110.
- علیزاده، ن. (1384)، تاپیر آموزش مهارتهای حل مسئله بر هوش هیجانی دانش آموزان دختر شهر سبزوار، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی.
- فرامرزی، م. (1389)، بررسی نقش عدالت درک شده از کیفیت زناشویی در کارکنان متاهل اهواز، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه چمران اهواز.
- فرقدانی، آ. (1381)، بررسی ارتباط بین هوش هیجانی و سازگاری اجتماعی در دانشجویان دختر دانشگاه علامه طبا طبایی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
- فهیمی، ر. (1380)، بررسی رابطه بین میدان رضایت زناشویی والدین و چندان افسردگی فرزندان نوجوان آنها، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تربیت معلم.
- كربلايي، م. (1378)، بررسي تاثير اشتغال مادران بر عزت نفس كودكان 9 تا 11 سال، پايان‌نامه كارشناسي ارشد مشاوره، دانشگاه الزهرا.
- گری، ج. (1376)، روابط زناشویی موفق، ترجمه: گلکاریان، تهران: انتشارات تلاش.
- گلمن، د. (1380)، هوش هیجانی، ترجمه نسرین پارسا، تهران: رشد.
- لركي، م. نعمتي، ا. (1377)، مقايسه عزت نفس و پيشرفت تحصيلي سوادآموزان دوره پاياني پنجم نهضت سوادآموزي شهرستان اهواز، پايان‌نامه و تست روانشناسي دانشگاه آزاد اسلامي واحد اهواز.
- مظاهری، م. (1377)، نقش دلبستگی بزرگسالان در کنش وری ازدواج. مجله روان شناسی، سال چهارم، شماره 15، صص. 317-277.
- منصوری، ب. (1380)، آزمون هوش هیجانی سیبریا شرینگ برای دانشجویان دوره کارشناسی ارشد دانشگاههای دولتی مستقل در شهر تهران، دانشگاه علامه طباطبایی.
- مومن زاده، ف.، حیدری، م. (1384). ارتباط تفکرات غیرمنطقی و الگوهای دلبستگی با سازگاری زناشویی. فصلنامه خانواده پژوهی، شماره 4، دوره اول، ، صفحات: 79- 369.
- مويدفر، ه.، آقامحمديان، ح. (1386)، رابطه سبكهاي دلبستگي و عزت نفس اجتماعي،فصلنامه مطالعات روان شناختي ، دانشكده علوم تربيتي و روان شناسي، دانشگاه الزهرا، دوره 3، شماره 1 و 2، بهار و تابستان.
- نجاتی، ح. (1376)، روانشناسی زناشویی، تهران: انتشارات بیکران.
- نوابی نژاد، ش. (1377)، ویژگیها و شرایط دختر و پسر برای ازدواج در جوان و تشکیل خانواد، تهران: انتشارات انجمن ولیا و مربیان جمهوری اسلامی ایران.
- هارجی، ا. (1994)، مهارتهای اجتماعی در ارتباطات میان فردی، ترجمه خشایار بیگی و مهرداد فیروز بخت، تهران: انتشارات رشد.
- الیس، آ.؛ سیمبل، جی. ال. (1375)، زوج درمانی ترجمه جواد صالحی فدردی و امیر حسین یزدی، تهران: انتشارات میثاق.
منابع انگلیسی
- Alves،Martins M, Peixoto F, Gouveia،Pereira M, Amaral V, Pedro I(2002). Self،esteem and academic achievement among adolescents. Educational psychology; 22(1): 51،62.
- Anzi, Freih Owayed(2005). Academic achievement and its relationship with anxiety, self،esteem, optimism, and pessimisn in Kuwaiti students. Soc Behav Pers ; 33(1): 90،5.
- Bar, R.(1997). Bar-on Emotional Quotient Inventory. Toronto: Multy-Health system inc.
- Bar-on,reuven,parker,D,A,james. (2000). The handbook Of Emotionl Intelligence. Sanfrancisco, jossy- Boss Book. First edition.
- Brunstein, J. C. & Maier, G. W. (2005). Implicit And self – Attributed Motives To Achieve: Two separate But Interacting Needs. Journal of personality and social psychology, 89,205،222.
- Buhl, H. M. (2007). Well،Being and the child parent relationship at the transition from university to work life. Journal of Adolescent Research. 22(5): 550،571.
- Ciarrochi,V. Jasegh Dean, P. Frank. Anderson, Stephen. (2002). Emotional Intelligence Moderates the relationship between stress and Mental health. Journal of personality and individual differences.
- Cooper Smith, S. (1969). A method for determining Type of self-esteem. Journal of abnormal and social psychology. Vol 59.
- Eisenberg, N. Fabes, R.A. (1998). Contemporaneous and longitudinal prediction of children’s sympathy from dispositional regulation and emotionality. Developmental Psychology, 34, 910-924.
- Faramarzi, s.(2008). Examine the role of perceived fairness of marital quality in Ahvaz married employees. MS Thesis, University of Chamran.
- Fatemi ,Bos.(1990).family structure variables and academic achievement motivation among highschool students ,Journal of Applied Psychology ,Vol 27.
- Fitness, J.(2011) Emotional intelligence and intimate relationship. In: ciarrochi, J; Forgas, JP; Mayer, JD;editors. Emotional intelligence in everyday life. Philadel Phia: Tylor& Francis; 98-112.
- Fizer, M.(2012). EQ and marital satisfaction. PMEI; [1 screens]. Available at: URL:http://www.gwimi.imi.ie/eghtmI. Accessed octobr 21 2003.
- Goldman, D.(1995). Emotional Intelligence; why it can matter more than. New York: Bantam Books.
- Golman, Daniel. (1995). Emotional intelligence what it can matter than. www.yahoo.com.
- Heller,P.E.&Wood,B.(1998).The process of intimacy: Similarity,understanding and gender.Journal of marital and family Therapy,24(3),273-288.
- Huitt ,w(2004) self،concept and self –esteem.Journal of Education psycholog .vol 54:pp.105،115.
- Huitt W(2002). Self،concept and self،esteem. [cited 10 May 2002]. Available from: http://chiron. valdosta. edu/whuitt/col/regsys/self. Html
- Lazaruz Richards (1963). Personality and. Idjustment Prentice Hall Inc Englewood Cliffs. New Jersey.
- Pellitery, J.(2010). The relationship Between Emotional intelligence and ego defence mechanisms. The journal of psychology,136(2), 182-194.
- Perry, B. J. (2004).The relationship between equity and marital quality among hispanic, africans and american and caucasian. The thesis of PHD in philosophy. University if OhioState.
- Ross CE, Broh BA(2000). The roles of self،esteem and the sence of personal control in the academic achievement process. Sociology of Education; 73(4): 270،84.
- Sullivan, C. M. (2008). The role of communication, Life role commitments, and sxist ideologies in dual-earner marriages. the thesis of PHD in philosophy. University of Maryland.
- Taniguchi, ST., Freeman, PA., Taylor, S., Malcarne, BA.(2006). Study of married couples perceptions of marital satisfaction in outdoor recreation. J Experi Edu.28(3). 253-256.
- Vixe,D.(2011).meets romantic beliefs :their influence on relationship and patterns of change overtime .j of social and personal relationship;16:834 -851.
- Walster, E., Berscheid, E., &Walster, G. W. (2007). Equity and social justice Journal of social issues, 31, 21-43.
- Xu, x., & Lai, S. C. (2004).Gender ideologies, marital roles, and marital quality in taiwan.Journal of Family issues, 3,318-355.