بررسی رابطه بین تفکر استراتژیک و ارزیابی عملکرد مالی در صنعت سیمان شهر کرمان در سال های 1395-1390
چکیده
هدف از این پژوهش بررسی رابطه بین تفکر استراتژیک و ارزیابی عملکرد مالی در صنعت سیمان شهر کرمان در سال های 1395-1390 می باشد. تحقیق از نظر ماهیت و روش توصیفی و از نوع همبستگی است و از نظر هدف جزء تحقیقات کاربردی است. جامعه آماری تحقیق دو شرکت سیمان شهر کرمان پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، همچنین 80 نفر از مدیران ارشد، میانی و عملیاتی می باشد که همین تعداد به عنوان حجم نمونه در نظر گرفته شد. ابزار مورد استفاده جهت جمع آوری داده ها، یک پرسشنامه جهت سنجش متغیر تفکر استراتژیک و همچنین دادههای اولیه برای محاسبه شاخص های ارزیابی عملکرد مالی از طریق سایت بورس اوراق بهادار تهران و نرمافزار ره‌آورد نوین استخراج و پس از انتقال به صفحه گسترده EXCEL محاسبه و مورد پردازش قرار گرفت و سپس با توجه به نوع فرضیه، به تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیهها از تحلیل رگرسیون به وسیله نرم افزار STATA نسخه 12 استفاده شد. نتایج پژوهشی حاکی از این است که فرضیه اصلی مورد تایید قرار گرفت. یعنی بین همه مولفه های تفکر استراتژیک (تفکر مفهومی، تفکر سیستمی، آینده نگری و فرصت طلبی هوشمندانه) با همه مولفه های ارزیابی عملکرد مالی (بازده دارایی، سودآوری اصلی و Q توبین) رابطه مستقیم (مثبت) وجود دارد. در پایان باتوجه به نتایج پژوهش پیشنهاداتی برای تحقیقات بیشتر در این زمینه ارائه گردیده است.
واژگان کلیدی:
تفکر استراتژیک، تفکر مفهومی، تفکر سیستمی، آینده نگری و فرصت طلبی هوشمندانه و ارزیابی عملکرد مالی
فهرست مطالب
1-6- تعاریف نظری و عملیاتی اصطلاحات و مفاهیم. 8
فصل دوم : مروری بر ادبیات تحقیق
2-1-1- تعریف واژه استراتژی. 13
2-1-2- مفهوم تفكر استراتژيك.. 14
2-1-3- ضرورت تفكر استراتژيك.. 16
عنوان صفحه
2-1-4- عناصر تفكر استراتژيك.. 17
2-1-5- تفاوت تفكر استراتژيك و برنامه ریزی استراتژيك.. 19
2-1-6- تفكر استراتژيك و دو خصوصيت كليدي. 20
2-1-7- عوامل کلیدي موفقیت تفکر استراتژیک.. 21
2-1-8- خصوصیات یک متفکر استراتژیک.. 22
2-1-9- الگوهای تفکر استراتژیک.. 24
2-1-9-1- الگوی عناصر تفکر استراتژیک جین لیدکا 24
2-1-9-2- الگوی نوآوری استراتژی گری هامل. 25
2-1-9-3- الگوي پیتر ویلیامسون: الگوي گزینه هاي آینده 25
2-1-9-4- الگوي غفاریان و کیانی. 26
2-1-10- سطوح تفكر استراتژیك.. 27
2-1-10-1- تفكر استراتژیك در سطح فردی. 27
2-1-10-2- تفكر استراتژیك در سطح سازمانی. 31
2-1-11- کارکرد تفکر استراتژیک.. 33
2-1-12- اصول کلیدی در تفکر استراتژیک.. 34
2-2-1- تعاریف ارزیابی عملکرد 36
2-2-2- دلایل اهمیت ارزیابی عملکرد 36
2-2-3- رویکردهای موجود پیرامون معیارهای عملکرد 37
2-2-4- روش هاي ارزیابی عملکرد مالی. 37
2-2-5- مدل هاي ارزيابي عملكرد 38
2-2-5-1- مدل هاي حسابداري ارزيابي عملكرد 38
2-2-5-2- مدل هاي اقتصادي ارزيابي عملكرد 39
2-2-7- عوامل موثر بر عملکرد مالی شرکت ها 41
عنوان صفحه
2-2-9- مزایاي پذیرفته شدن شرکتها در بورس اوراق بهادار 42
2-2-10- عوامل موثر بر سودآوری. 42
2-2-11- شاخص های ارزیابی عملکرد مالی تحقیق. 43
2-2-11-1- بازده دارایی (ROA) 43
2-2-11-2- شاخص سودآوری اصلی (BEP) 43
2-3- پیشینه تحقیقات انجام شده 43
2-3-1- پیشینه تحقیقات انجام شده در مورد متغیر تفکر استراتژیک در داخل. 44
2-3-2- تحقیقات انجام شده در مورد متغیر تفكر استراتژيك در خارج. 45
2-3-3- تحقیقات انجام شده در مورد متغیر ارزیابی عملکرد مالی در داخل. 46
2-3-4- تحقیقات انجام شده در مورد متغیر ارزیابی عملکرد مالی در خارج. 48
بخش چهارم: چارچوب نظری تحقیق. 49
2-4-3-2- فرضیات فرعی تحقیق. 53
عنوان صفحه
3-5-1- مطالعات کتابخانه اي. 57
3-6 – نحوه نمره گذاری سؤال ها 58
3-7- روایی و پایایی ابزار سنجش… 58
3-9- روش تجزیه و تحلیل داده ها 59
فصل چهارم : تجزیه‌وتحلیل داده ها
4-1- یافته های توصيفي تحقيق. 62
4-4-2- آزﻣﻮن ﻧﺎﻫﻤﺴﺎﻧﯽ وارﯾﺎﻧﺲﻫﺎ و ﺧﻮدﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ. 64
عنوان صفحه
4-5-2- آزﻣﻮن ﻧﺎﻫﻤﺴﺎﻧﯽ وارﯾﺎﻧﺲﻫﺎ و ﺧﻮدﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ. 67
4-6-2- آزﻣﻮن ﻧﺎﻫﻤﺴﺎﻧﯽ وارﯾﺎﻧﺲﻫﺎ و ﺧﻮدﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ. 70
4-6-6- آزمون فرضیه دوازدهم. 72
فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات
5-1- نتايج حاصل از توصیف متغیرهای پژوهش… 75
عنوان صفحه
5-3-12- فرضیه فرعی دوازدهم. 79
5-6-2- پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی. 85
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول 2-1: تفاوت مدیران با تفکر استراتژیک و مدیران با تفکرغیراستراتژیک.. 23
جدول 2-2: تاریخچه مبانی ارزیابی عملکرد 38
جدول 3-1: سؤال های پرسشنامه 57
جدول 3-2: ارزش عددی پرسشنامه تفکر استراتژیک.. 58
جدول 4-2: آزمون نرمال بودن. 63
جدول 4-5: آزمون خودهمبستگی و ناهمسانی واریانس… 65
جدول 4-8: آزمون خودهمبستگی و ناهمسانی واریانس… 68
جدول 4-11: آزمون خودهمبستگی و ناهمسانی واریانس… 71
جدول 5-1: خلاصه نتایج تحقیق (نگارنده) 75
فهرست اشکال
عنوان صفحه
شکل 2-1: کارکرد و پیامد تفکر استراتژیک. منبع (پورصادق و یزدانی، 147:1390). 33
شکل 3-1: فرآیند پژوهش (کیوی و کامپنهود، ترجمه فارسی، 11:1386). 56
منابع فارسی
- احمديان، م. و دشتي، ن.، 1383، بررسي بهره وري انرژي در صنايع انرژي بر در ايران (مطالعه موردي صنعت سيمان)، پايان نامه ي كارشناسي ارشد، دانشگاه تربيت مدرس، تهران.
- اسعدی، ع. و کیانی نژاد، آ.، 1393، بررسی معیارهاي عملکرد مالی در شرکتهاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، دانش و پژوهش حسابداری، شماره 39.
- اکبری، ع.، 1389، تفكر استراتژيك در محيط هاي رقابتي، وبلاگ روزنه.
- انصاری، ع. و کریمی، م.، 1387، بررسی معیارهای مالی ارزیابی عملکرد مدیریت در ارزش آفرینی برای سهامداران با تاکید بر معیارهای اقتصادی، نشریه حسابدار، شماره 200، صفحات 11-3.
- انواری رستمی، ا. و تهرانی، ر. و سراجی، ح.، 1383، بررسي ارتباط ميان ارزش افزوده اقتصادي، سود قبل از بهره و ماليات، جريان نقدي فعاليت هاي عملياتي با ارزش بازار سهام شركت هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، نشریه بررسی های حسابداری و حسابرسی، دوره 11، شماره 37، صفحات 21-3.
- ایران زاده، س. و صادقی، ع.، 1387، تعيين رابطه مهارت تفكر استراتژيك و هوشهاي چندگانه، نشریه علوم مدیریت، سال اول، شماره 4، صفحات 116-85.
- ایرانزاده، س. و صباحی، ع. و عماری، ح.، 1387، تفکر استراتژیک، چاپ اول، انتشارات فروزش، تهران.
- آقاجانیان، س. و رستمی، م.، 1390، تعیین عناصر تشکیل دهنده سازه تفکر استراتژیک، نهمین کنفرانس بین المللی مدیریت، تهران.
- باقری، ح.، 1385، تحلیل عوامل مؤثر بر سودآوری بانک های تجاری، نشریه تحقیقات مالی، شماره 21، صفحات 26-3
- پورصادق، ن. و یزدانی، ب.، 1390، تأثیر قابلیت تفکر استراتژیک مدیران ارشد بر موفقیت شرکتهاي کوچک و متوسط، مطالعات مدیریت راهبردی، شماره 7، صفحات 159-143
- تاج الدینی، م. و اقبالی، ا.، 1385، تفکر استراتژیک با رویکردی کارآفرینانه، سومین کنفرانس بین المللی مدیریت استراتژیک، صفحات 10-1.
- تولایی، ر.، 1386، رویکردهاي نوین به ارزیابی عملکرد سازمان ها، فصلنامه علمی ترویجی توسعه سازمانی پلیس، دوره 4، صفحات 30-9
- جعفری، د.، 1390، کلیات بازار پول و سرمایه، دانشگاه علامه طباطبایی.
- جعفریانی، ح.، 1387، بررسي ارتباط تفكر استراتژيك و عملكرد (ROA) در شركتهاي پذيرفته شده در بورس، مستقر در شهر مشهد، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
- حافظ نیا، م.، 1389، مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، چاپ هفدهم، انتشارات سمت، تهران.
- حسینی، س. ع. و کرمی، غ. و شفیع پور، س. م.، 1389، بررسي ارتباط عملكرد شركتها و نقدشوندگي بازار سهام، فصلنامه بورس اوراق بهادار، شماره 11، صفحات 42-25
- خاکی، غ.، 1384، روش تحقیق با رویکردی به پایان نامه نویسی، جلد اول، انتشارات بازتاب، تهران.
- خلیلی اسبوئی، ص.، 1392، ارزیابی عملکرد مالی راهبردی شرکتهای بورس اوراق بهادار تهران با به کارگیری فنون تصمیم گیری چند معیاره در محیط فازی، فصلنامه توسعه مدیریت پولی و بانکی، سال اول، شماره 1، صفحات 56-35
- داونی، ر.، 1381، استراتژي هاي ضد انقلابي براي رهبران صنعت، ترجمه، رامبد یاران، مجله گزينه مديريت، شماره 25، صفحات 53-52
- رستمی، ف.، 1390، بررسی عوامل داخلی موثر بر سودآوری بانک کشاورزی استان کردستان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج.
- رضائیان، ع.، 1390، مبانی سازمان و مدیریت، انتشارات سمت، تهران.
- زارع، ف، 1392، بررسی رابطه ي بین برنامه ریزي و برنامه ریزي استراتژیک و رابطه ي بین تفکر استراتژیک و برنامه ریزي استراتژیک، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
- زارعی، ا. و قلی ها، ع. م.، 1389، مديريت و برنامه ريزي استراتژيكانتشارات پیام، تهران.
- زمانی عموقین، ر. و افشار، م. و خیر، ف.، 1393، اثرات تورم بر شاخص هاي ارزيابي عملكرد مالي شركت هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار، فصلنامه مديريت صنعتي دانشكده علوم انساني، دانشگاه آزاد اسلامي واحد سنندج، سال نهم، صفحات 13-1
- سعادتی، ا. و صیادی، س. و آهنگری، ش.، 1392، بررسی رابطه بین انواع سبکهاي رهبري با میزان تفکر استراتژیک در مدیران سازمانهاي دولتی شهر کرمان، مدیریت بهره وری، سال هفتم، شماره 26، صفحات 91-69.
- سکاران، ا.، 1392، روش هاي تحقيق در مديريت، ترجمه صائبی و شیرازی، مؤسسه عالي آموزش و پژوهش مديريت و برنامه ريزي، تهران، ص 294.
- سلطانی، ا.، 1386، مبانی برنامه ریزي استراتژیک منابع انسانی، انتشارات ارکان دانش، اصفهان.
- سید عباس زاده، م. م.، 1380، روشهای عملی تحقیق درعلوم انسانی، انتشارات دانشگاه ارومیه، ارومیه، ص 150
- شانطریان، س.، 1389، بررسي رابطه مالكيت نهادي و مالكيت عمده به عنوان جنبه هايي از حاكميت شركتي با عملكرد شركت در شركت هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، پايان نامه كارشناسي ارشد داشكده مديريت و حسابداري دانشگاه شهيد بهشتي.
- طالب نیا، ق. و خان حسینی، د. و معزز ملاقاسم، ا. و نیکو نسبتی، م.، 1391، بررسی تاثیر سرمایه فکری بر ارزش بازار و عملکرد مالی شرکت های صنعت سیمان پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، پژوهش های تجربی حسابداری، سال دوم، شماره 5، صفحات 66-51.
- طاهری، ا.، 1385، روش تحقیق و ماخذ شناسی، چاپ پانزدهم، تهران، ص 25.
- عبداله زاده درودي، ح.، 1388، مقایسه محتواي اطلاعاتی نسبت جریان هاي نقدي، ارزش افزوده نقدي، سود حسابداري و ارزش افزوده بازار به ارزشدفتري کل دارایی هاي شرکت در ارزیابی عملکرد شرکت، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور، دانشکده علوم انسانی.
- عربشاهی، م.، 1393، مديريت استراتژيك و ضرورت و موانع بكارگيري آن در سازمانها، فصلنامه تخصصی رشته مدیریت دانشگاه امام رضا، صفحات 4-1.
- غفاریان، و. و علی احمدی، ع.، 1382، تفکر استراتژیک، ماهنامه تدبیر، سال چهاردهم، شماره 137، صفحات 11-1
- غفاریان، و. و کیانی، غ.، 1386، 5 فرمان براي تفکر استراتژیک، انتشارات فرا، تهران.
- فراز، ب.، 1392، تفكر استراتژيك، الزام يا انتخاب، نشریه بانک ملت، صفحات 40-38.
- فروزنده، ک. و کاظم پور، ع. و رضایی، ع.، 1390، شناسایی مولفه های تفکر استراتژیک، نشریه حمل و نقل و توسعه، شماره 48، صفحات 71-69.
- فرهنگی، ع. و دهقان نیری، م.، 1389، عوامل موثر بر تفکر استراتژیک، مدیریت بازاریابی، شماره 9، صفحات 21-1
- فرهنگی، ع. و صفر زاده، ح.،1385، روش های تحقیق در علوم انسانی، چاپ اول، انتشارات پیام پویا، تهران.
- کالینز، ج. چ. و پوراس، ج.، 1391، ساختن برای ماندن، ترجمه فضل الله امینی، انتشارات فرا، تهران.
- کردستانی، غ. و عباشی، ع.، 1393، بررسی تأثیر تمرکز مشتري بر عملکرد مالی شرکت، فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت دارایی و تأمین مالی، سال دوم، شماره 3، صفحات 92-81.
- کسمتی، م.، 1383، صنعت سيمان و توسعه پايدار، پژوهشگاه صنعت نفت، صفحات 22-1.
- کلاسنگیانی، ا.، 1389، تفکر استراتژیک و الگوهای تفکر استراتژیک، پنجمین کنفرانس بین المللی مدیریت استراتژیک، صفحات 8-1.
- کیوی، ر. و کامپنهود، ل.، 1386، روش تحقیق در علوم اجتماعی، ترجمه عبد الحسین نیک گهر، چاپ دوم، انتشارات توتیا، تهران، ص 11.
- گل محمدی، ع. و محمدی، ن. و برومندان، ز.، 1392، فرامین و مدل یادگیري تفکر استراتژیک، توسعه راهبرد، شماره 36، صفحات 108-88.
- مجتهدزاده، و. و حسن زاده، ش.، 1387، رابطه ارزش افزوده بازار با معيارهاي ارزيابي عملكرد مبتني بر مدل هاي اقتصادي و حسابداري، فصلنامه بورس اوراق بهادار، سال اول، شماره 2، صفحات 178-147
- مدرس، ا. و عبدالله زاده، ف.، 1386، مدیریت مالی، چاپ یازدهم، انتشارات بازرگانی، تهران.
- مشبکی، ا. و خزاعی، آ.، 1387، طراحي مدل عناصر تفكر استراتژيك در سازمانهاي ايراني، مديريت بازرگاني، دوره 1، شماره 1، صفحات 117-105
- معمایی، ه. و امینی، م. ت. و درگاهی، ح. و مشایخ، م. و جانبزرگی، م.، 1392، سنجش تفكر استراتژيك در بين مديران ستادي دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني تهران، مدیریت سلامت، شماره 16، صفحات 84-73
- ملکیان، ا. و اصغری، ج.، 1385، مطالعه رابطه بین ارزش افزوده اقتصادي و نرخ بازده دارایی در راستاي ارزیابی عملکرد شرکت هاي پذیرفته شده در سازمان بورساوراق بهادار ایران، بورس اقتصادي، شماره 55-54، صفحات 28-26
- منوریان، ع. و آقازاده، ه. و شهامت نژاد، م.، 1391، سنجش تفكر استراتژيك در مديران شهرداري تهران، مديريت بازرگاني، دوره 4، شماره 12، صفحات 146-129
- مهدوی، غ. و حسینی ازان آخاری، س. م.، 1387، بهترين معيار براي ارزيابي عملكرد مالي چيست؟، پژوهشنامه اقتصادی، صفحات 146-121
- میرغفوری، س. ح. و شفیعی رودپشتی، م. و ندافی، غ.، 1391، ارزیابی عملکرد مالی با رویکرد تحلیل پوششی داده ها، پژوهش های مدیریت در ایران، دوره 16، شماره 4، صفحات 206-189.
- ناظمی، ش. و مرتضوی، م. و جعفریانی، ح.، 1389، ارتباط تفکر راهبردي و عملکرد، چشم انداز مدیریت بازرگانی، شماره 2، صفحات 87-69
- یدالهی، ج. و آقاجانی، ح. و آقاجانی، ع.، 1388، شناسايي عوامل داخلي موثر بر عملكرد شركت هاي كوچك و متوسط و ارائه مدلي اثربخش، فصلنامه مدیرت، سال ششم، شماره 14، صفحات 28-12.
منابع انگلیسی
- Abraham, S., 2005, Stretching Strategic Thinking, Strategy and Leadership, 33: 5-12.
- Allio, R. J., 2006, Strategic thinking: the ten big ideas, Strategy & Leadership, 34(4): 4-13.
- Amado, C. A. F. and Santos, S. P. and Marques, P. M., 2012, Integrating the Data Envelopment Analysis and the Balanced Scorecard Approach for Enhanced Performance Assessment, Omega, 40(3): 390-403.
- Bonn, I., 2001, Developing Strategic Thinking as a core Competency, Management Decision, 39(1): 63-70.
- Bonn, I., 2005, Improving Strategic thinking: a multilevel approach, Leadership and Organization Development Journal, 25(5): 336-345.
- Byeong-Joon, M., 2013, Antecedents and Outcomes of Strategic Thinking, Journal of Business Research, 66(10): 1698-1708.
- Cheng, J. M. and S.M. Tsao, W.H. Tasai, and H. J. Tu., 2007, Will E Cannel Increase the Financial performance of the Firms, the evidence from Taiwan, Industrial Marketing Management, 36.
- Collins, J. & Porras J. 1995. Building a Visionary Company. California Management Review, Vol. 37 No. 2. pp. 80-100.
- Cravens, K. S. and Oliver, E. G. and Stewart, J. S., 2010, Can A Positive Approach to Performance Evaluation Accomplish Your Goals?, Kelley School of Business, 53: 269-279.
- Davis, S. and Alberight, T., 2004, An investigation of the effect of Balanced scorecard implementation on financial performance, Management accounting Research.
- Graetz, F., 2002, Strategic Thinking Versus Strategic Planning (Towards Understanding the Complementarities, Management Decision, Vol.40/50.
- Halkos, G. E. and Salamouris, D., 2004, Efficiency measurement of the Greek commercial banks with the use of financial ratio: a data envelopment analysis approach, Management Accounting Research., 201-224.
- Handen, G., 2004, Intuition its role in strategic thinking A dissertation, submitted to BI Norwegian school of management.
- Hunjak, T., 2001, AHP based model for bank performance evaluation and rating, ISAHP., 149-157.
- Ibrahim, O. M. and Elumah, L. O., 2016, Strategic Thinking and Organization Performance: Study of Nigeria Firms, Journal of Business Administration Research, 5(1): 23-28.
- D. W., 2006, the Impact of Entrepreneurial Strategies and Organizational learning on Firm Performance in Transitional Environment: an Empirical Study in China and Vietnam, Available at: www.proquest.umi.com.
- Kaufman, R. 1991, Strategic Planning Plus: An Organizational Guide, Scott Foresman, Glenview.
- Kit, P. F., 2004, A Conceptual Synergy Model of Strategy Formulation for Manufacturing, International Journal of Operations & Production Management, 24(9): 903-928.
- Liedtka, J. 1998, Strategic thinking: Can it be taught?. Long Range Planning, 31(1), 120-129.
- Manu, A. and Arun, S., 2004, Fellow Scholar, M.D.I Gurgao Arun Sahayn Professor and Area Chairman, Strategy Management, M.D.I Gurgaon 1Crainer, S. and Dearlove D. (Eds), Financial Times Handbook of Management,3rd edition, Delhi: Pearson Power, P 39.
- Olson, D. and Zoubi, T. A., 2008, Using accounting ratios to distinguish between Islamic and Conventional banks in the GCC region, The International Journal of Account, 45-65.
- Pellegrino, K. C. and Carbo, J. A., 2001, Behind the mind of the strategist, The TQM magazine, 13(6): 375-380