پایان نامه بررسی ترکیبات فرار گیاه در فصلهای مختلف رشد
چکیده
خانواده لامیاسه شامل 7000 گونه که 236 جنس دارند، میباشد. در میان این جنس‌ها سالویا بزرگترین جنس باحدود 900 گونه که حدود 360 گونه آن در آسیا یافت می‌شود.56 گونه سالویا در فلور ایران نشان داده شده است که نزدیک به 3/1 از آن‌ها بومی هستند. گیاه Salvia mirzayanii Rech. & Esfand. ، متعلق به خانواده لامیاسه است. گیاه بومی ایران و عمان است. در بخش‌هایی از مرکز و جنوب ایران رویش پیدا می‌کند در طب سنتی برای درمان اختلالات گوارشی، ضدقند خون، ضد اسپاسم و قابض و همچنین به عنوان تونیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. گیاه Salvia mirzayanii با نام محلی مورپورزو شناخته می‌شود. اسانس گیاه دارای 21 ترکیب میباشد که عمده‌ترین ترکیب اسانس گیاه، لینالیل استات میباشد. در پژوهش حاضر، به منظور استفاده هدف‌دار و دقیق از اسانس گیاه لازم دیدیم که با توجه به دوره رویشی گیاه و فصل رشد آن اقدام به نمونه برداری کنیم. به طور تجربی به این نتیجه رسیده بودیم که، مقدار و ترکیبات اسانس گیاه در فصول گوناگون متفاوت میباشد،در این پژوهش به طور علمی این تفاوت، بحث و بررسی شده است. گیاه حاضر را از منطقه سرلرد و ترویت، از شهرستان‌های استان کرمان در اسفند ماه1394 مرحله قبل از گلدهی و در فروردین ماه 1395 مرحله گلدهی و در دو مرحله خرداد و مهر 1395 فصل بعد گلدهی، جمع‌آوری کردیم. سپس گیاه را خشک و توسط دستگاه کلونجر اسانس گیری را انجام دادیم و برای شناسایی ترکیبات اسانس‌ها از کروماتوگرافی گازی طیف سنج جرمی GC/MS کمک گرفتیم. گیاه مورپورزو دارای 47 ترکیب میباشد که از میان این تعداد ترکیب 7 ترکیب عمده آن را مورد بررسی قرار دادیم که این ترکیبات شامل CINEOLE <1,8-> ، LINALOOL، INALYL ACETATE، TERPINYL ACETATE<ALPHA->، BICYCLOGERMACRENE، SPATHULENOL، l-LIMONENE میباشد. با توجه به این گیاه در فصلهای مختف رشد بوی متفاوتی دارد این را به اثبات رساندیم که دلیل این تغییر بو، تغییر در میزان ترکیبات فرار گیاه در فصلهای مختلف رشد بوده است.
کلید واژه ها: Salvia mirzayanii ، فصلهای مختلف رشد، کروماتوگرافی گازی
فهرست مطالب
فهرست مطالب
عنوان صفحه
1-2-3- اهمیت و کاربرد اسانس… 12
1-2-4- محل تجمع اسانس در گیاهان. 12
1-2-5- فواید اسانس برای گل‌ها و گیاهان حامل خود. 13
1-2-6- مکانیزم اثر اسانس در بدن انسان. 13
1-2-7- خواص درمانی ترکیبات شیمیایی تشکیل دهنده اسانس… 13
1-2-8- راه های مختلف مصرف اسانس… 15
1-2-9- عوارض جانبی مصرف اسانس… 16
1-3-بررسی پیشینه تحقیقات انجام شده پیرامون موضوع تحقیق: 17
2-1- روش جداسازی و تجزیه اسانس‌ها 26
2-1-1-3- تقطیر با آب و بخار. 27
2-1-1-5- روش استخراج اسانس به کمک حلال آلی.. 28
2-1-1-6- روش استخراج اسانس به شیوه جذب، توسط روغن‌های خالص (انفلوراژ) 28
2-1-1-9- روش تقطیر تجزیه‌ای.. 29
2-1-1-10- روش Turbo distillation. 29
2-1-1-11- روش Hydro diffusion. 30
2-1-2- روش‌های جداسازی و شناسایی اجزا متشکله اسانس… 30
2-1-3- روشهاي طيف‌سنجي اسانس‌ها 32
2-1-3-2- کاربرد کروماتوگرافی گازی در شناسایی ترکیبات با استفاده از اندیس کواتس 33
2-2. مواد، دستگاه‌ها و روش کار انجام شده 35
2-5-1- شناسايي اجزاء اسانس… 38
2-5-2- استفاده از ضريب بازداري.. 39
3-1- نتایج حاصل از تهیه اسانس گیاه S. mirzayanii 41
1-3-1- معرفی اختصارات موجود در جداول و کروماتوگرام ها 42
3-2- گاز كروماتوگرافي – طيف سنجي جرمي از اسانس… 42
3-3- کروماتوگرام‌های حاصل از تزریق اسانس‌ها به GC-MS.. 47
3-4- بررسی ترکیبات بالا‌ی 5 درصد. 49
3-4-1- بررسی ترکیبات شناخته شده در اسانس S.mirzayanii 53
3-5- جدول ویژگی های ترکیب Linalool acetate. 53
3-6- جدول ویژگی های ترکیب Cineole 1-8. 54
3-7- جدول ویژگی های ترکیب Linalool 55
3-8- جدول ویژگی های ترکیب Bicyclogermacrene. 56
3-9- جدول ویژگی های ترکیب Spathulenol 56
3-10- جدول ویژگی‌های ترکیب Terpinyl acetate. 57
3-11- جدول ویژگی‌های ترکیب l-LIMONENE.. 58
4-1- بحث و بررسی پژوهش حاضر. 61
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول 3-1 نمونه های جمع‌آوری شده از منطقه سرلرد. 41
جدول 3-2 نمونه های جمع‌آوری شده از منطقه ترویت… 41
جدول 3-3 در صد اجزا موجود در اسانس‌ها (همه 9 نمونه)، به ترتیب زمان بازداری.. 43
جدول 3-4 مجموع ترپنوئیدهای ترکیبات… 46
جدول 4-1 نمونه های جمع‌آوری شده از منطقه سرلرد. 61
جدول 4-2 نمونه های جمع‌آوری شده از منطقه ترویت… 62
جدول 4-3 مقایسه درصد، 7 ترکیب عمده 63
جدول 3-4 مجموع ترپنوئیدهای ترکیبات… 64
فهرست تصاویر
عنوان صفحه
شکل 1-1: Salvia mirzayanii؛ گل و پرچم. 10
شکل 2-2- دستگاه گاز كروماتوگراف متصل به طيف سنج جرمي.. 34
شکل 3-1 کروماتوگرام حاصل از طریق سری آلکان C8-C25 به GC-MS.. 46
شکل 3-2 کروماتوگرام حاصل از تزریق اسانس نمونه S1.. 47
شکل 3-3 کروماتوگرام حاصل از تزریق اسانس نمونه S2.. 47
شکل 3-4 کروماتوگرام حاصل از تزریق اسانس نمونه S3.. 47
شکل 3-5 کروماتوگرام حاصل از تزریق اسانس نمونه S4.. 48
شکل 3-6 کروماتوگرام حاصل از تزریق اسانس نمونه S5.. 48
شکل 3-7 کروماتوگرام حاصل از تزریق اسانس نمونه T1.. 48
شکل 3-8 کروماتوگرام حاصل از تزریق اسانس نمونه T2.. 49
شکل 3-9 کروماتوگرام حاصل از تزریق اسانس نمونه T3.. 49
شکل 3-10 کروماتوگرام ترکیب LINALOOL.. 50
شکل 3-11 کروماتوگرام ترکیب LINALYL ACETATE.. 50
شکل 3-12 کروماتوگرام ترکیب BICYCLOGERMACRENE.. 51
شکل 3-13 کروماتوگرام ترکیب 18 CINEOLE.. 51
منابع فارسی
- امین، غ.اطلاعات گیاهان دارویی، انتشارات تهران. گروه فارماکوگنوزی دانشکده داروسازی دانشگاه تهران،1361، ص.29.
- جم زاد، زیبا. فلور ایران شماره (76) تیره نعنا. انتشارات موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور. تهران،1376
- زرگری، ع.گیاهان دارویی، چاپ 6 تهران، انتشارات دانشگاه تهران،1376، جلد 4، ص.1-4.
- درودی، ویس، شناسایی اسانس دو گیاه Artemisia lamprocaulosSalvia aegyptica,توسط روش GC/MASS، پایان نامه دکتری عمومی داروسازی، دانشکده داروسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم دارویی، ص.17-18
- نور دانش، ص،194
- محمودی، ب،1381، آشنایی با اسانس‌های معطر گیاهی و اثرات شفابخش آن‌ها، تهران انتشارات
- محمد رفیعی،1387، مقالات و چکیده کار گروه صنایع غذایی دانش کویر ایران،Available at:، www.koompoot.blogsky.com ،23/12/95.
- آیینه‌چی،ی.مفردات پزشکی و گیاهان دارویی ایران، تهران انتشارات دانشگاه تهران،1370
- اصغر‌بیگ، ن.بررسی ترکیبات اسانس برگ و پوست میوه پرتقال شمال ایران به روش GC/MASS، پایان نامه دکتری عمومی داروسازی، دانشکده داروسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم دارویی،82-1381، ص.39.
- آزادی، ب.بررسی ترکیبات اسانس برگ و پوست میوه نارنج شمال ایران به روش GC/MASS، پایان نامه دکتری عمومی داروسازی، دانشکده داروسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم دارویی، ص.89.
- امیر‌بیگی، ر.رهیافت‌های تولید و فرآوری گیاهان دارویی، تهران، انتشارات فکر روز، جلد اول، ص.78.
- مهربانی، میترا. حیدری، محمود رضا. مهربانی، مهرناز. بررسی اثر ضدهیپر گلیسمی حاد و مزمن عصاره متانلی مورپورزو Salvia mirzayanii Rech. & Esfand. در موش صحرایی. فصلنامه گیاهان دارویی،1389. دوره چهارم شماره سی وششم. ص. 116-106
- مصحفی، محمدحسن. مهربانی، میترا. ذوالحسب، حکیمه. بررسی اثر ضدمیکروبی عصاره‌های مریم گلی ایرانی و مریم گلی آذربایجانی برشش سوش میکروبی گرممثبت و گرم منفی. مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان،1383. دوره پانزدهم شماره دوم. ص.118-109
- 21.احسان حسنانی،1386، اسانس‌گیری به روش تقطیر، Available at،www.hosnani.com،23/12/95.
- بدیعی، م، ز.بررسی فارماکوگنوزی و تجزیه و شناسایی اسانس گیاه شاهستوم به روش GC/MASS، پایان نامه دکتری عمومی داروسازی، دانشکده داروسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم دارویی، ص.46-40.
- شفيعي ع. كروماتوگرافي و طيف سنجي. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1366: 22-7.
- استوك ر، رايس ب ف. روشهاي كروماتوگرافي. ترجمه: حسين س، منظوري لشكر س. تهران: مركز نشر دانشگاهي تهران, 1370: 1 و 184-180.
- 25- مهرباني م. بررسي فارماكوگنوزي گياه Salvia mirzayanii.] پايان نامه دكترا [. تهران: دانشكده ه داروسازي دانشگاه آزاد اسلامي، 1373؛شماره 241: 10-7، 16 و 50-32.
- اشتال آ. تجزيه و شناسايي مواد دارويي گياهي به روش ميكروسكوپي و كروماتوگرافي. ترجمه: صمصام شريعت ه. اصفهان: انتشارات مشعل، 1368.
- 27.ذوالحسب ح. بررسی اثرات ضد میکروبی عصاره های گل گاوزبان، مریم گلی ایرانی، مریم گلی آذربایجانی و گل ماهوری علیه باکتری های گرم مثبت وگرم منفی. [پایان نامه دکترا]. کرمان: دانشکده داروسازی وعلوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1380؛ شماره 437: 10-8.
منابع انگلیسی
11)K.Javidnia,R.Miri,M.Kamalinejad and A.Nasiri.composition ofthe essential oil of salvia mirzayanii Rech.f.Esfand from iran.flavour and fragrance journal.2002.17:465-467
12)Yadollah Yamini et al.comparison of essential oil composition of salvia mirzayanii obtaind by supercritical carbon dioxide extraction and hydrodistillion methods.scince direct.food chemistry.2008.341-346.
13)Samad n.Ebrahimi et at.Monoyloxide Sesterterpenoids from salvia mirzayanii.journal of natural products.2014.848-854.
14) KhoshnoudMJ, Moein MR, RafatiA, Memar-KermaniAH. The effect of essential oil of Salvia mirzayanii on learning and memory in
mice using the passive avoidance learning methods.Journal of Kashan University of Medical Sciences October, 2014; Vol. 18, No 4, Pages 317-324.
15)mitra armana,narges azizi,morteza yousefzadi.cytotoxicity,antimiccrobial activity and composition of the essential oil from salvia mirzayanii Reach.f.Esfand from iran.journal of biologically active products from nature.2012.54-58.
17)Akram ziaei et al.Identification of spathulenol in salvia mirzayanii and the immunomodulatory effects.Phytotheapy research.2011.557-562
20)Zahra Amirghofran et al.Effect of Salvia mirzayanii on the immune system and induction of apoptosis in peripheral blood lymphocytes.Natural product research vol.24,no.6 April 2010, 500–508
28)Davis NW.Gas chromatographic retention indices of monoterpenes and sesquiterpenes on methyl silicon and carbowax-20 m phases. J.Chromatography 1990: 1-24.
29)Mohammad m.Zarshenas,PhD and Liselotte Krenn.phytochemical and pharmacologicl aspects of salvia mirzayanii reach.f.esfand.journal of evidence-based complemntary & alternative medicine.2015.vol 20(1).65
30)CINEOLE <1,8->, Available from:http//fa.wiki pedia.org.Accessd on 30 agust 2017
31) LINALOOL, Available from:http//pubchem.com. Accessd on 30 agust 2017
32) SPATHULENOL, Available from: http//webbook.nist.gov.Accessd on 30 agust 2017
33) l-LIMONENE, Available from:http//fa.wiki pedia.org.Accessd on 30 agust 2017