نقش سبک زندگی اسلامی در پیش بینی میزان وابستگی به فضای مجازی در کارمندان صدا و سیما
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش سبک زندگی اسلامی در پیش بینی میزان وابستگی به فضای مجازی انجام گرفت. روش تحقیق از نوع همبستگی بود. جامعه آماری مورد بررسی پژوهش کلیه کارمندان سازمان صداوسیمای مرکز کرمان در سال 1396 به تعداد 400 نفر بود. بر اساس تعداد متغیرهای پیش بین نمونه ای 200 نفری به صورت تصادفی ساده از بین کارمندان انتخاب گردید. ابزار پژوهش پرسشنامه سبک زندگی اسلامی (کاویانی، 1388) و پرسشنامه وابستگی به فضای مجازی لارسن (2011) بود. برای تحلیل داده ها و آزمون فرضیه های پژوهش از تحلیل رگرسیون استفاده گردید. نتایج تحلیل رگرسیون در فرضیه اصلی نشان داد ابعاد سبک زندگی اسلامی پیش بینی کننده معنی داری برای وابستگی به فضای مجازی هستند. براین اساس %18 از واریانس وابستگی به فضای مجازی از طریق ابعاد سبک زندگی اسلامی پیش بینی گردید. بررسی فرضیههای فرعی نیز نشان داد ابعاد سبک زندگی اسلامی پیش بینی کننده معنیداری برای وابستگی به فضای مجازی در نمونه مورد مطالعه هستند به گونه ای که بُعد اجتماعی بالاترین توان پیش بینی و بُعد دفاعی-امنیتی کمترین توان پیش بینی را داشتند. بر طبق نتایج به دست امده افزایش در سبک زندگی اسلامی با کاهش در وابستگی به فضای مجازی همراه است.
واژگان کلیدی:
وابستگی به فضای مجازی، ابعادسبک زندگی اسلامی، سازمان صدا و سیما
فهرست مطالب
1-3 اهمیت و ضرورت انجام تحقيق. 5
1-6 تعریف مفاهیم و اصطلاحات.. 7
فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه عملی تحقیق
2-2 مفهوم‌شناسی فن‌آوری و فضای مجازی. 13
2-2-1-1 وابستگی به سايبر سكس.. 18
2-2-1-2 وابستگی از نوع روابط سايبر 19
2-2-1-3 وابستگی به خريد، تجارت و مزايده 19
2-2-1-4 وابستگی به جست و جو ذخيره بيش از اندازه اطلاعات. 19
2-2-1-5 وابستگی به كامپيوتر (انجام وسواس‌گونه بازيهاي كامپيوتري و يا برنامه نويسي علوم كامپيوتر) 19
عنوان صفحه
2-2-1-6 پايگاه اجتماعي اقتصادي و وابستگی به فضای مجازی. 20
2-2-1-8 نوع انگيزه و هدفمندي در استفاده مفرط از اينترنت.. 21
2-2-3 اینترنت و جامعه پذيري. 23
2-2-4 عوامل جامعه پذيري افراد 23
2-2-5 شبكه‌هاي اجتماعي اينترنتي و سبك زندگي مجازي. 28
2-3-1 نظریه سبک زندگی ماکس وبر. 30
2-3-2 نظریه سبک زندگی گیدنز. 31
2-3-6 سبک زندگی و تمدن نوین اسلامی. 41
2-3-7 پیشرفت علم و سبک زندگی. 41
2-3-8 تمدن غرب و سبک زندگی. 42
2-4-2 پژوهشهای خارج از کشور 44
2-5-2 نظریه فضای مجازی کاستلز. 46
عنوان صفحه
3-4 نمونه آماری، حجم نمونه و روش نمونه گیری. 50
3-5-1 آزمون سبک زندگی اسلامی کاویانی (1388) 50
3-5-2 پرسشنامه وابستگی به فضای مجازی لارسن (2011) 51
3-7 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 51
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها
فصل پنجم : بحث در یافته ها و نتیجه گیری
5-3-1 محدودیت های در اختیار پژوهشگر. 71
5-3-2 محدودیت های خارج از اختیار پژوهشگر. 72
پیوست الف) آزمون سبک زندگی اسلامی (ILST) 80
پیوست ب) آزمون وابستگی به فضای مجازی. 85
فهرست اشکال
عنوان شکل صفحه
شکل 2-1: الگوي سبك زندگي بورديو، به نقل از خادمیان (1392) 34
شکل 2-2: الگوي سبك زندگي سلامت كاكرهام (به نقل از پولادفر و احمدی، 1393) 38
فهرست جداول
عنوان جدول صفحه
جدول 4-1 میانگین و انحراف استاندارد نمره های گروه نمونه در متغیرهای مورد بررسی.. 53
جدول 4-2 شاخص های کشیدگی و چولگی برای نرمال بودن توزیع متغیرهای مورد مطالعه. 54
جدول 4-3 نتیجه نهایی تحلیل واریانس حاصل از رگرسیون برای پیش بینی میزان وابستگی به فضای مجازی.. 55
جدول 4-4 ضرایب رگرسیونی استاندارد و غیر استاندارد ابعاد سبک زندگی اسلامی.. 55
جدول 4-5 ضریب همبستگی چند متغیری و ضریب تعیین مدل رگرسیون.. 56
منابع فارسی
- اباذری، ی. و چاوشیان، ح (1392). از طبقه اجتماعی تا سبک زندگی، رویکردهای نوین در تحلیل جامعهشناختی هویت اجتماعی. نامه علوم اجتماعی، شماره 20.
- احمدی، ا (1392). اصول و روش‌های تربیت در اسلام؛ جهاد دانشگاهی.
- امام‌جمعه، ط (1392). «آموزش‌وپرورش در عصر اطلاعات»؛ فن‌آوری آموزشی؛ آبان، شماره 2، ص 25.
- آزاد ارمکی، ت. (1391). الگوهای سبک زندگی در ایران. تهران: نشر پژوهشکده تحقیقات راهبردی، چاپ دوم.
- آشنا، ح. (1384). اینترنت و امنیت سیاسی و فرهنگی. تهران: مرکز مطالعات فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع).
- آقابخشی، ح و رحمتآبادی ج (1393). سبک زندگی و هویت اجتماعی جوانان. فصلنامه علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، شماره 20.
- باقریان، ف (1391). پیامدهای حاصل از استفاده از اینترنت برای آموزش عالی: بررسی روان شناسی، اجتماعی این پدیده. فصلنامه پژوهش و برنامهریزی در آموزش عالی، شماره 24.
- بشارپور، ح (1395). بررسی رابطه ابعاد ارزشی زندگی اسلامی با سلامت روان و وابستگی به اینترنت در دانشجویان شهر اراک. فصلنامه روانسناسی دین، سال سوم شماره 4: صص 42-30.
- بشیر، ح. وافراسیابی، م ص (1391). شبکههای اجتماعی اینترنتی و سبک زندگی جوانان: مطالعه موردی بزرگترین جامعه مجازی ایرانیان. فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره پنجم، شماره 1.
- بیدی، ف (1391). تحلیل ساختاری ارتباط بین اعتیاد به اینترنت با افسردگی، سازگاری اجتماعی و عزت نفس. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی همدان، دوره 3، شماره 19.
- پولادفر، ر. و احمدی، ا (1393). رابطهی بین سبک زندگی و اختلالات روانشناختی دبیران دورهی متوسطهی شهر اصفهان. مجله مطالعات روانشناختی، دورهی 2، شمارهی 1 و 2.
- جلالی، س (1392). بررسی میزان و چگونگی استفاده از اینترنت توسط دانشجویان دانشگاه کابل و عوامل مؤثر و بازدارنده. مجله کتابداری و اطلاعرسانی، شماره 3.
- چولي، م. باقري، خ و حسين زاده، ع ح (1392). بررسي عوامل اجتماعي- فرهنگي موثر بر سبك زندگي خانواده هاي ايراني (مورد مطالعه: شهر اروميه). پايان نامه كارشناسي ارشد جامعه شناسي دانشگاه شهيدچمران اهواز.
- حسن پور، ح (1391). تحلیل جامعهشناختی رابطهی اینترنت و اعتیاد به مواد مخدر. فصلنامه ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات.
- حسنزاده، ر. (1392). اعتیاد به اینترنت در دانشجویان: تهدیدی بر سلامت روان. مجله نظام سلامت، سال 1 (3).
- حمیدی، م و فرجی، ا (1394). سبک زندگی و پوشش زنان در تهران. فصلنامه تحقیقات فرهنگی، شماره 1.
- خادمیان، ح. (1391)، تأثیر «قرائت قرآن» بر «تنیدگی های روانی» و «راهبردهای مقابله ای» در بین دانشجویان، مطالعات اسلام و روان شناسی، شماره 10، صص. 84-63.
- ربانی، ر. شیری، ح. (1388)، اوقات فراغت و هویت اجتماعی: بررسی جامعه شناختی الگوهای اوقات فراغت جوانان در تهران، تحقیقات فرهنگی ایران، شماره 8 ،صص 242ــ209.
- شریعتمداری، ع (1392). تعلیم و تربیت اسلامی. نهضت زنان مسلمان.
- شکوری، م (1391). ارتباطات اینترنتی در زندگی: بررسی نقش ادراک حمایت اجتماعی و احساس تنهایی در استفاده از استفاده از اینترنت. مجله روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه الزهراء.
- عاملی، س. ر. (1389)، مطالعات انتقادی استعمار مجازی آمریکا، تهران: امیر کبیر.
- فاضلی، م (1392). مصرف و سبک زندگی، قم، صبح صادق.
- فرهود، ح (1391). الگوی استفاده از اینترنت: محیط یادگیری و بافت فرهنگ های اجتماعی. فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره 2، شماره 7.
- فیضی، ایرج (1386)، سبک فراغتی و استفاده از اینترنت بین دانش‌آموزان 18 – 12 ساله شهر تهران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
- قاصدی، ج و معیدی، م (1395). مقایسه وابستگی به شبکه های اجتماعی دانش اموزان دختر بر حسب میزان رعایت شئونات اسلامی در خانواده های آنها. مطالعات خانواده، 12(7): صص 24-14.
- قصابی، ف و نقیب السادات، س ر (1394). نقش ارزش های دینی و فرهنگی در محتوای شبکه های اجتماعی. فصلنامه رسانه و فرهنگ، (5)1، 79-107.
- کلاین، پ. (1392)، راهنمای آسان تحلیل عاملی، ترجمه دکتر سید جلال صدرالسادات ، اصغر مینایی، تهران: سمت.
- کیوان آرا، م. (1395)، اصول و مبانی جامعه شناسی پزشکی، اصفهان: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اصفهان.
- كاستلز، م (1390) عصر اطلاعات، اقتصاد، جامعه و فرهنگ (ظهور جامعه شبكه‌اي)، مترجم: احمد عليقليان و افشين خاكباز، چاپ هفتم، تهران: انتشارات طرح نو.
- كاوياني اراني، م. (1388)، طرح نظرية سبك زندگي براساس ديـدگاه اسلام و ساخت آزمون سبك زندگي اسلامي و بررسي ويژگيهـاي روانسنجي آن. رسالة دكتري روانشناسي، دانشگاه اصفهان.
- گیدنز، آ (1392). جامعهشناسی. ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
- محمدي، پ (1388) «دوستي‌هاي اينترنتي؛ حركت با چراغ خاموش»، علم روز، شماره 174.
- مرادی، م و همکاران (1393). انگیزه های استفاده از شبکه های مجازی در نوجوان و جوانان. فصلنامه فرهنگ، 4(1).
- معیدفر، م ر. و همکاران (1392). خیانت اینترنتی: بررسی نگرش افراد نسبت به فعالیت های اینترنتی شریک زندگی. مجله تحقیقات علوم پزشکی زاهدان، دوره 6 شماره 3.
- معيدفر، س.؛ حبيب پور گتابي، ک. و گنجي، ا. (1387)، بررسي پديده استفاده اعتيادي از اينترنت و پيامدهاي آن در بين نوجوانان و جوانان (25-15 سال) شهر تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمي،مؤسسه مطالعات و تحقيقات رسانه ها.
- موسوی گیلانی، س ر (1392). «چیستی و چرایی سبک زندگی و نسبت آن با دین و مهدویت»، فصلنامه علمی پژوهشی مشرق موعود، سال هفتم، شماره 25، ص 138 ـ 123.
- مهندسی، م م (1389). فرهنگ عمومی و تربیت دینی – چالش‌های عصر حاضر در قلمرو تربیت دینب 29.
- وزارتی، ف (1391). بررسی نقش اینترنت در توسعه فرهنگی. مجله مدیریت فرهنگی، سال چهارم، شماره 9.
- الوندی، ه (1391). بررسی رابطه هویت اسلامی با فضای مجازی و جهانی شدن. فصلنامه مطالعات رسانه ای، 7(19).
- هومن، حیدرعلی (1390). شناخت روش علمی در روان شناسی و علوم تربیتی. انتشارات سمت.
- یانگ، ک اس. آبرو، ک ن (1395). اعتیاد به اینترنت. ترجمه ربابه سلیمانی و همکاران. انتشارات سمام.
منابع انگلیسی
- Eisner E. (2014).W, Who Decides What School Teach?, PhiDeltaKappan, Vol 71.
- Greenfield, Daivid N. (2012).Virtual Addiction – Help for Netheads, Cyberfreaks, and Those Who Love Them. p 22 -23.CA:New Harbinger Publications, Inc.
- Kowert, R., and Oldmeadow, J. (2013). “A Social Reputation: Exploring the Relationship between Online Video Game Involvement and Social Competence.” Computers in Human Behavior 29: 1879-78.
- Leslie, G. R., Larson, R. F., Gorman, B. L., (2012). Introductory Sociology, Oxford University Press.
- Marie A. Wakefield, M.S. and Cynthia J. Rice, M.Ed. (2014), The Impact of Cyber-Communication on Today’s Youth, Professional Counseling Digest.
- Oldmeadow, J., and Fiske, S. (2014). “Social Status and the Pursuit of Positive Social Identity: Systematic Domains of Intergroup Differentiation and Discrimination for High- and Low-Status Groups.” Group Process and Intergroup Relations 13: 425-44.
- Thompson, T., Davidson, J. A., & Barber, J. G. (2014). Self- worth protection in achievement motivation: Performance effects and attribution behavior. Journal of Educational Psychology, 87(4), 598-610.