طراحی یک مجتمع تجاری-تفریحی با رویکرد معماری پایدار
چکیده
مراکز تجاری محلی سرپوشیده و یا روباز شامل تعدادی فروشگاه از یک یا چند صنف مختلف هستند. این محل کانون داد و ستد بوده و ارتباط مستقیم بین عرضه و تقاضا را برقرار می نماید. تغییر ماهیت تجاری فضاهای مراکز خرید و پاساژها از کارکرد صرف تجاری به مراکز تجاری- تفریحی و ایجاد فضاهایی برای اوقات فراغت و تفریح در این گونه مراکز از سالهای گذشته در کشورهای توسعه یافته رواج یافته، در چند سال اخیر نیز در کشور ما رایج شده است.اغلب فضاهای تجاری شهری در جداره های خیابان ها و پاساژ های حاشیه خیابان ها و یا در میدان ها شکل گرفته اند. چنان فضاها و مراکز تجاری امروزه با نیازها و خواسته های افراد مختلف جامعه هماهنگی نداشته و پاسخگوی رفتارها و کنش های شهروندان نمی باشند. معماری پایدار، خلق محیط انسان ساخت و مدیریت متعهدانه آن بر مبنای اصول بوم سازگاری و بازدهی منابع با کمینه کردن مصرف منابع تجدید ناپذیر ارتقاء، بهبود شرایط محیط طبیعی، کمینه آسیب های بوم شناختی بر محیط و ارائه محیطی سالم برای افراد جامعه است. صرفه جویی در منابع، طراحی برای بازگشت به چرخه زندگی و طراحی برای انسان اصول اصلی معماری پایدار به شمار می روند. طراحی یک مجتمع تجاری- تفریحی با رویکرد معماری پایدار، با تأمین نیازهای اساسی، بهبود ارتقاء سطح زندگی برای همه، باعث جذاب و متمایز کردن آنها خواهد شد. همچنین طراحی اقلیمی در شرایط خاص هر منطقه جغرافیایی و همساز بودن با روند معماری بومی در طراحی باعث حفظ و اداره بهتر اکوسیستم ها با صرفه جویی در مصرف انرژی، آینده ای امن تر و سعادتمندتر را به ارمغان خواهد داشت.
کلیدواژه‌ها:
بازار، مجتمع تجاری- تفریحی، معماری پایدار، معماری بومی، طراحی اقلیمی
فهرست مطالب
فصل اول: کلیات و مبانی نظری تحقیق
1-5-2-فرضیات مرتبط با جامعه هدف… 9
فصل دوم: مروری برادبیات و پیشینه تحقیق
بخش اول: بررسی ادبیات تحقیق.. 12
2-1-1-3- محيط گذران اوقات فراغت… 14
2-1-1-4- برنامه‌ريزي اوقات فراغت… 14
2-1-2-تاریخچه مراکز تجاری.. 17
2-1-3- تاریخچه مراکز تجاری در ایران. 17
2-1-4- نگرشي کوتاه بر کالبد فيزيکي بازار و تجارتخانه هاي ايراني.. 18
2-1-5-5- خانبار يا كالنبار. 23
2-1-6-1-تعريف معماری پایدار. 26
2-1-6-2- اصول طراحي پايدار. 26
2-1-6-3-معماري پايدار محيطي.. 28
2-1-6-4- معماري پايدار كوير. 28
2-1-6-4-1- اقتصاد و معماري.. 28
2-1-6-4-2-اجتماع و معماري.. 29
2-1-6-4-3-محيط زيست و معماري.. 31
2-1-6-5- ویژگی های کالبدی معماری و شهرسازی مناطق کویری و حاشیه ی کویردر ایران. 33
2-1-6-5-9- تجهیزات و سیستمهای غیرفعال. 37
2-1-6-5-10-مواد و مصالح ساختمانی.. 38
2-1-6-6-معماران و فناوری نوین ساخت… 39
2-1-6-6-1-ساخت و ساز پایدار. 39
2-1-6-6-3-روش های تبدیل انرژی خورشیدی به انرژی الکتریکی.. 41
2-1-6-6-4-معرفی سیستم فتوولتائیک…. 41
2-1-6-6-5-فتوولتائیک یکپارچه ساختمان (Bipv) 42
2-1-6-6-6-مهمترين مزايا و معايب سيستمهاي فتوولتائيك…. 45
بخش دوم: مبانی تشکیل دهنده مرکز خريد. 46
2-2-1- بررسی مراکز خريد به عنوان عنصر مهم تشکيل دهنده فضاي شهري.. 47
2-2-2-1- انواع رسيدن به بنا 48
بخش سوم: بررسی نمونه های موردی.. 53
2-3-1-بررسی نمونه های داخلی.. 53
2-3-1-2-مجتمع تجاری الماس شرق.. 58
2-3-1-3-مجتمع تجاری میلاد نور. 61
2-3-1-5-مجتمع تجاری تفریحی خلیج فارس…. 65
2-3-2-بررسی نمونه های نمونه های خارجی.. 67
2-3-2-1-مجتمع تجاری تفریحی سلفریجز در بیرمنگام. 67
2-3-2-2-مجتمع تجاری تفریحی کنیون. 71
2-3-2-3-مجتمع تجاری تفریحی ریگاپلازا 73
بخش چهارم: بررسی تحقیقات انجام شده پیرامون موضوع تحقیق.. 75
3-۶- ابزارها و روش گردآوری اطلاعات… 86
3-۷- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات… 86
4-1-تحلیل های مرتبط با اهداف معمارانه پژوهش…. 89
4-2-تحلیل های مرتبط با جامعه هدف… 97
4-2-2-توصیف وضعیت پاسخگویان به تفکیک سوال. 101
4-3- تحلیل داده های پرسشنامه مردم. 112
بخش اول: مطالعات بستر طرح.. 120
۵-۱-۲- پیدایش و رشد شهر کرمان. 120
۵-۱-۳-وضعیت توپوگرافی شهر و حومه (عوارض ارتفاعی) 125
۵-۱-۸- نمودار جهت و سرعت باد. 129
بخش دوم: ضوابط و استانداردها 130
5-2-2-1-آسانسورهاي كوچك مخصوص حمل كالا: 132
5-2-2-2-آسانسورهاي شيشه اي دورنما 133
5-2-4-1-فروشگاه هاي زنجيره اي و سوپرماركت ها 134
5-2-6-آشپزخانه هاي رستوراني.. 136
5-2-8-خطوط اسكيتل و بولينگ…. 140
5-2-9-پاركينگهاي اتومبيل.. 141
5-2-10- فعالیت های تجاری.. 145
5-2-10-4-بخش فروش لوازم تحریر و مهندسی.. 148
5-2-10-6- بخش فروش صنایع دستی.. 150
5-2-10-7- بخش فروش لوازم بهداشتی و آرایشی.. 151
5-2-10-8- بخش فروش لوازم ورزشی و اسباب بازی.. 151
5-2-10-9- بخش فروش لوازم لوکس و خانگی.. 151
5-2-10-10- بخش فروش گل و گیاه 153
5-2-10-11- بخش فروش جواهر و زیورآلات… 153
5-2-10-12- بخش فروش مواد غذایی.. 154
5-2-10-14-عرض معابر در واحدهای تجاری.. 156
5-2-11- بخش های تعمیراتی.. 157
5-2-12- ورودی واحدهای تجاری.. 157
5-2-13- بخش بسته بندی و صندوقداری.. 157
5-2-17-کارگاههای تعمیراتی مربوط به بخش فروش…. 158
5-2-18-دسته بندی فعالیت های سازگار. 159
5-2-19- فعالیت های خدماتی.. 159
5-2-20-محل تخلیه و انبار کالا. 161
5-2-21-برنامه فیزیکی طرح.. 162
5-3-1-موقعیت دقیق و ابعاد سایت… 164
5-3-2-تحلیل دسترسی ها به سایت… 164
5-3-3-کاربری زمین های اطراف و طرح های بالادست… 165
5-3-5-پلان طرح های بالادست (جامع، تفصیلی وغیره…) 166
بخش چهارم : بررسی کاربرد نمونه های موردی در طراحی مجموعه. 167
فهرست تصاویر
تصویر 2-1 مدل سنتي چرخه حيات بنا (یزدی و عارفیان، 1390) 27
تصویر 2-2 مدل حيات بناي پايدار (یزدی و عارفیان، 1390) 27
تصویر 2-3 ساختار BIPV (سمت راست)، نمودار BIPV (سمت چپ) (مهدی نژاد، 1390) 42
تصویر 2-4 صفحات نمای ساختمان (مهدی نژاد، 1390) 43
تصویر 2-5 نماهای نیمه شفاف (سمت چپ)، سیستم های سایبان (سمت راست) (مهدی نژاد، 1390) 44
تصویر 2-6 مصالح بام (مهدی نژاد، 1390) 45
تصویر 2-7: شماتیک ورودی از جلو (مدیری و اسدیان، 1393) 48
تصویر 2-8: شماتیک ورودی با زاویه(مدیری و اسدیان، 1393) 48
تصویر 2-9: شماتیک ورودی به طريق مارپيچي (مدیری و اسدیان، 1393) 49
تصویر 2-10: شماتیک عوامل رسش به بنا (مدیری و اسدیان، 1393) 50
تصویر 2-11: شماتیک ورودی هم طراز (مدیری و اسدیان، 1393) 51
تصویر 2-12: شماتیک ورودي پيش آمده (مدیری و اسدیان، 1393) 51
تصویر 2-13: شماتیک ورودي عقب نشسته(مدیری و اسدیان، 1393) 51
تصویر 2-14: ارتباط مكان ورودي با فرم فضايي (مدیری و اسدیان، 1393) 52
تصویر 2-15: انواع فرم ورود (مدیری و اسدیان، 1393) 52
تصویر 2-16: موقعیت مرکز خرید تیراژه (tirajemall.com 95/02/07) 54
تصویر 2-17: نمای داخلی مرکز خرید تیراژه (tirajemall.com 95/02/07) 55
تصویر 2-18: نمای داخلی مرکز خرید تیراژه (tirajemall.com 95/02/07) 57
تصویر 2-19: نمای خارجی مرکز خرید تیراژه (tirajemall.com 95/02/07) 57
تصویر 2-20: نمای ورودی الماس شرق (almasshargh.com 95/02/12) 59
تصویر 2-21: نمای الماس شرق (almasshargh.com 95/02/12) 60
تصویر 2-22: نمای داخلی الماس شرق (almasshargh.com 95/02/12) 61
تصویر 2-23: موقعیت مجتمع تجاری میلاد نور (miladenoor.ir 95/02/15) 62
تصویر 2-24: نمای خارجی مجتمع تجاری میلاد نور(miladenoor.ir 95/02/15) 63
تصویر 2-25: رستوران مجتمع تجاری میلاد نور(miladenoor.ir 95/02/15) 63
تصویر 2-26: نمای خارجی بازار پردیس 2 (kishtpc.com 95/02/20) 64
تصویر 2-27: نمای داخلی بازار پردیس 2 (kishtpc.com 95/02/20) 65
تصویر 2-28: مجتمع تجاری تفریحی خلیج فارس (persiangulfcomplex.ir 95/02/25) 66
تصویر 2-29: نمای بیرونی ساختمان سلفریجز ( Wikipedia.org 95/02/25) 67
تصویر 2-30: نمای بیرونی ساختمان سلفریجز ( Wikipedia.org 95/02/25) 69
تصویر 2-31: نمای بیرونی و هوایی ساختمان سلفریجز ( Wikipedia.org 95/02/25) 69
تصویر 2-32: نمای داخلی ساختمان سلفریجز ( Wikipedia.org 95/02/25) 71
تصویر 2-33: نمای خارجی و داخلی فروشگاه کنیون ( Wikipedia.org 95/02/25) 71
تصویر 2-34: نمای خارجی فروشگاه کنیون ( Wikipedia.org 95/02/25) 72
تصویر 2-35: نمای خارجی فروشگاه کنیون ( Wikipedia.org 95/02/25) 73
تصویر 2-36: مجتمع تجاری تفریحی Rigaplaza (rigaplaza.lv 95/02/27) 74
تصویر ۵-۱-هسته ی اولیه ی شهر کرمان ۱. 121
تصویر ۵-۲-هسته ی اولیه ی شهر کرمان ۲. 122
تصویر ۵-۳-هسته ی اولیه ی شهر کرمان ۳. 123
تصویر ۵-۴-هسته ی اولیه ی شهر کرمان ۴. 124
تصویر ۵-۵-نمودار دمای هوای شهر کرمان. 126
تصویر ۵-۶-نمودار ارتفاع و میزان بارندگی کرمان. 126
تصویر ۵-۷-نمودار تابش آفتاب شهر کرمان. 128
تصویر ۵-۸-نمودار جهت و سرعت باد شهر کرمان. 129
فهرست جداول
جدول 4-2 نتایج آزمون tتک نمونه ای.. 89
جدول 4-3: فراوانی سوال دوم پرسشنامه دانشجویان. 90
جدول 4-4 آماره های توصیفی.. 91
جدول 4-5 نتایج آزمون t تک نمونه ای.. 91
جدول 4-6: فراوانی مربوط به سوال اول (نورگیر های سقفی) پرسشنامه دانشجویان. 92
جدول 4-7: فراوانی مربوط به سوال سوم (استفاده از عمق زمین) پرسشنامه دانشجویان. 93
جدول 4-8: فراوانی مربوط به سوال چهارم (کاهش سطح بازشوها) پرسشنامه دانشجویان. 94
جدول 4-9: فراوانی مربوط به سوال پنجم (استفاده از سیرکولاسیون مناسب) پرسشنامه دانشجویان. 95
جدول 4-10: رتبه بندی سوالات… 96
جدول 4-11: آماره های آزمون. 96
جدول4-12 توزیع فراوانی و درصد نمونه آماری بر اساس متغیر جنسیت پرسشنامه مردم. 97
جدول4-13 توزیع فراوانی و درصد نمونه آماری بر اساس متغیر تحصیلات پرسشنامه مردم. 98
جدول4-14 توزیع فراوانی و درصد نمونه آماری بر اساس متغیر سن پرسشنامه مردم. 99
جدول4-15 توزیع فراوانی و درصد نمونه آماری بر اساس متغیر شغل پرسشنامه مردم. 100
جدول 4-16 وضعیت پاسخ دهندگان سوال1 پرسشنامه مردم. 101
جدول 4-17 وضعیت پاسخ دهندگان سوال 2 پرسشنامه مردم. 102
جدول 4-18 وضعیت پاسخ دهندگان سوال3 پرسشنامه مردم. 103
جدول 4-19 وضعیت پاسخ دهندگان سوال4 پرسشنامه مردم. 104
جدول 4-20 وضعیت پاسخ دهندگان سوال 5 پرسشنامه مردم. 105
جدول 4-21 وضعیت پاسخ دهندگان سوال6 پرسشنامه مردم. 106
جدول 4-22 وضعیت پاسخ دهندگان سوال 7 پرسشنامه مردم. 107
جدول 4-23 وضعیت پاسخ دهندگان سوال8 پرسشنامه مردم. 108
جدول 4-24 وضعیت پاسخ دهندگان سوال 9 پرسشنامه مردم. 109
جدول 4-25 وضعیت پاسخ دهندگان سوال 10 پرسشنامه مردم. 110
جدول 4-26 وضعیت پاسخ دهندگان سوال 11 پرسشنامه مردم. 111
جدول 4-27 آمار کلی سوالات پرسشنامه مردم. 111
جدول 4-28 آماره های توصیفی.. 112
جدول4-29 نتایج آزمون tتک نمونه ای.. 112
جدول 4-30 آماره های توصیفی.. 113
جدول 4-31 نتایج آزمون tتک نمونه ای.. 113
جدول 4-32 آماره های توصیفی.. 114
جدول4-33 نتایج آزمون tتک نمونه ای.. 114
جدول 4-34 آماره های توصیفی.. 115
جدول 4-35 نتایج آزمون tتک نمونه ای.. 115
جدول4-36 آماره های توصیفی.. 116
جدول 4-37 نتایج آزمون tتک نمونه ای.. 116
جدول ۵-۱-معدل درجه هوا و رطوبت نسبی شهر کرمان. 127
فهرست نمودارها
نمودار 4-1: فراوانی مربوط به سوال دوم پرسشنامه دانشجویان. 90
نمودار 4-2: فراوانی مربوط به سوال اول (نورگیر های سقفی) پرسشنامه دانشجویان. 92
نمودار 4-3: فراوانی مربوط به سوال سوم (استفاده از عمق زمین) پرسشنامه دانشجویان. 93
نمودار 4-4: فراوانی مربوط به سوال چهارم (کاهش سطح بازشوها) پرسشنامه دانشجویان. 94
نمودار 4-5: فراوانی مربوط به سوال پنجم (استفاده از سیرکولاسیون مناسب) پرسشنامه دانشجویان. 95
نمودار 4-6 توزیع فراوانی و درصد نمونه آماری بر اساس متغیر جنسیت پرسشنامه مردم. 97
نمودار 4-7 توزیع فراوانی و درصد نمونه آماری بر اساس متغیر تحصیلات پرسشنامه مردم. 98
نمودار 4-8 توزیع فراوانی و درصد نمونه آماری بر اساس متغیر سن پرسشنامه مردم. 99
نمودار 4-9 توزیع فراوانی و درصد نمونه آماری بر اساس متغیر شغل پرسشنامه مردم. 100
نمودار 4-11 وضعیت پاسخ دهندگان سوال 1 پرسشنامه مردم. 101
نمودار4-12 وضعیت پاسخ دهندگان سوال 2 پرسشنامه مردم. 102
نمودار 4-13 وضعیت پاسخ دهندگان سوال 3 پرسشنامه مردم. 103
نمودار 4-14 وضعیت پاسخ دهندگان سوال 4 پرسشنامه مردم. 104
نمودار4-15 وضعیت پاسخ دهندگان سوال5 پرسشنامه مردم. 105
نمودار 4-16 وضعیت پاسخ دهندگان سوال 6 پرسشنامه مردم. 106
نمودار 4-17 وضعیت پاسخ دهندگان سوال 7 پرسشنامه مردم. 107
نمودار 4-18 وضعیت پاسخ دهندگان سوال 8 پرسشنامه مردم. 108
نمودار 4-19 وضعیت پاسخ دهندگان سوال 9 پرسشنامه مردم. 109
نمودار 4-20 وضعیت پاسخ دهندگان سوال 10 پرسشنامه مردم. 110
منابع فارسی
- آذربایجانی، مونا و سیدمجید مفیدی (1382)، مفهوم معماری پایدار، سومین همایش بین المللی بهینه سازی مصرف سوخت در ساختمان، تهران، سازمان بهینه سازی مصرف سوخت کشور، http://www.civilica.com/Paper-CECB03-html
- آیسن، دیوید (1389)، تفریح با معماری، ترجمه مهدی مهدلو، تهران: یزدا.
- پیرنیا، محمدکریم (1369)، شیوه های معماری ایرانی، تهران: مؤسسه نشر هنر اسلامي.
- پیرنیا، محمدکریم (1382)، سبک شناسی معماری ایرانی، تهران: پژوهنده
- پیرنیا، محمدکریم (1384)، بازار ايران، باستانشناسي و هنر ايران، ش. 3، صص. 55-60.
- تبریزی، فرزان؛ تبریزی، فرهاد (1394)، طراحی محیطهای تجاری: براساس مفاهیم بازاریابی و معماری داخلی، تهران: بازاریابی.
- رحیمی، الناز؛ خداپناهی، حمید (1391)، طراحی فضاهای تجاری: اصول و مبانی معماری، تهران: هنر معماری قرن.
- زمانی, بهادر و مرتضی علی آبادی (1392)، ارزیابی اصول و معیارهای مکان یابی مراکز تجاری بزرگ مطالعه موردی: مرکزخریدتیراژه منطقه 5 تهران، کنفرانس بین المللی عمران، معماری و توسعه پایدار شهری، تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، http://www.civilica.com/Paper-ICCAU01-ICCAU01_1962.html
- صفا، حکیمه (1394)، برنامه ریزی اوقات فراغت، ورزش، بازی، تفریح، تهران: فرهنگ پارسیان.
- عقیقی، سعید؛ مهرمحمدی، نسرین، سیاحیان، سعیده (1392)، معیار نقد، معماری نقد، اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان.
- عمرانی، بهروز؛ اسمعیلی سنگری، حسین (1387)، تاریخ و معماری بازار تبریز، تهران: ستوده.
- فلامکی، محمدمنصور (1390)، ریشه ها و گرایش های نظری معماری، تهران: فضا.
- فلامکی، محمدمنصور (1393)، دریافت یگانگی در معماری ایرانی، تهران: فضا.
- فلامکی، محمدمنصور؛ لطفی، مینا (1389)، گستره های معماری، تهران: فضا (وابسته به موسسه علمی و فرهنگی فضا).
- فیض آبادی, حمیده و سامره شجاعی (1394)، عوامل مؤثر بر تصمیم خرید مصرف کنندگان، همایش ملی مدیریت و آموزش، ملایر، دانشگاه ملایر، http://www.civilica.com/Paper-MANAGMA01-MANAGMA01_099.html
- قربانی، رحیم (1394)، شاخص های معماری و شهرسازی اسلامی: خانه، مسجد، بازار، راه و آرامگاه، تهران: شبکه اندیشه.
- کاشف، میرمحمد (1390)، مدیریت اوقات فراغت و تفریحات سالم، تهران: مبتکران، پیشروان.
- کاظمی، عباس؛ اباذری، یوسف (1386)، معماری مراکزخرید: فراغتی شدن دربرابرتجاری سازی، مرکز مطالعات فرهنگی شهر تهران.
- مدیری, آتوسا و عبدالله اسدیان (1393)، سیرتحول مراکز خرید؛ از بازارهای ایرانی- اسلامی تا مال ها، اولین همایش ملی در جستجوی شهر فردا و اکاوی مفاهیم و مصادیق در شهر اسلامی – ایرانی، تهران، شرکت دیبا افق رایا، http://www.civilica.com/Paper-NCFC01-NCFC01_101.html
- میثمی آزاد، صفورا (1394)، بهینه سازی مصرف انرژی در ساختمان های تجاری، اداری و مسکونی، تهران: آرنا.
- نویفرت، پیتر؛ نویفرت، ارنست (1391)، جزئیات معماری مراکز رفاهی و تفریحی: رستوران، هتل، سینما، باغ وحش و آکواریوم، ترجمه مینا مهدلو، تهران: یزدا.
- یوسفی, امیرحسین؛ یلدا امیرلو و غلامحسین معماریان (1392)، بررسی عناصر هویت بخش در معماری بازار، هفتمین کنگره ملی مهندسی عمران، زاهدان، دانشگاه سیستان و بلوچستان، http://www.civilica.com/Paper-NCCE07-html
منابع انگلیسی
- tirajemall.com
- almasshargh.com
- miladenoor.ir
- kishtpc.com
- persiangulfcomplex.ir
- wikipedia.org
- rigaplaza.lv