طراحی مجتمع فرهنگی در بافت تاریخی بم با رویکرد بوم گرایی
چکیده
مهمترین ویژگی های هنر معماری هدایت گری فرهنگی است. یکی از مکان هایی که هنرمند در آن می تواند دغدغه های ذهنی خود را از مسائل گوناگون به شکل مفاهیم مختلف در قالب آثار هنری جهت تاثیرگذاری بیشتر بر روی افراد جامعه عرضه نماید یک مرکز یا مجتمع فرهنگی است. لذا هدف اصلی این تحقیق طراحی مجتمع فرهنگی در بافت تاریخی بم ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن با رویکرد بوم گرایی است. روش مورد استفاده در این رساله، راهبرد تحقیق کیفی با رویکرد نظریه های بوم گرایی است. مطالعات صورت گرفته در این پژوهش میدانی و کتابخانه ای می- باشد، در نوع کتابخانه ای با استفاده از مرور متون و منابع در دسترس، اسناد تصویری، فيش برداري و مطالعات اولیه در مورد شهر بم انجام گرفته و مورد ارزيابي و تحليل واقع شده است و در نوع میدانی، بازدید و مشاهده ازسایت با شيوه ي عكس برداري ونقشه نگاري و طراحی صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان داد پرداختن هر چه بیشتر به این فضاها، بیان و اجرای راهکارهای عملی در این زمینه، بسیار مهم می باشد. توجه به عوامل کالبدی و کیفیت محیطی مؤثر بر اجتماع پذیری و هماهنگی آن با الگوهای رفتاری، اعتقادات، فرهنگ مطابق با اکثریت جامعه، امکان حضور افراد و خلق رویدادهای اجتماعی، فرهنگی و همچنین برآوردن نیازهای روز انسان در فضا مانند دسترسی به اینترنت، فضای مناسبی برای تعامل مابین شهروندان و حضور در فضاهای شهری وخاطرات جمعی را ایجاد خواهد کرد.
واژگان کلیدی:
فرهنگ، تاریخ، بوم گرایی، بم
فهرست مطالب
1-9-تعاریف واژگان کلیدی تحقیق.. 8
فصل دوم: مروری بر تحقیقات انجام شده. 11
2-2-مبانی نظری مرتبط با موضوع تحقیق.. 12
2-2-1-4-فرهنگ‌ها به عنوان ارزش 15
2-2-1-5-ضرورت پرداختن به فرهنگ…. 17
2-2-1-7-تعاریف فرهنگ از دیدگاه جامعه شناسان. 18
2-2-1-9-اهميت مفهوم شكل يا فرم در فرهنگ معماری.. 29
2-2-1-10-عوامل فرهنگي موثر در شكل گيري فضاي معماري.. 30
2-2-1-11-بازتاب هویت فرهنگی در معماری.. 31
2-2-2-1-پيشينه ی مراکز فرهنگی در ايران. 34
2-2-2-2-بررسی کارکرد مجتمع فرهنگی.. 35
2-2-2-3-جايگاه مجتمع های فرهنگی در فرايند توسعه فرهنگی.. 35
2-2-2-4-رابطه بين معماری مجتمع فرهنگی و نيازهای طبيعی انسان. 36
2-2-2-5-اهداف مجتمع فرهنگی.. 38
2-3-مبانی نظر مرتبط با رویکرد بوم گرایی.. 38
2-3-1-مفهوم و ویژگی های معماری بوم گرا 38
2-3-2-عوامل تأثیرگذار برمعماری بومی.. 42
2-3-3-رویکردهای معماری بوم گرا 42
2-3-4-بوم گرایی و رابطه آن با فرهنگ…. 44
2-3-4-1-اهمیت فرهنگ در شکل گیری و تکامل معماری بوم گرا 44
2-3-4-2-تأثیر فرهنگ بر معماری بوم گرا 45
2-4-ضوابط و استانداردهای مجتمع فرهنگی.. 46
2-4-2-1-وسایل ویژه سالن مطالعه. 50
2-4-2-2-وسایل ویژه فضای کار کتابخانه. 50
2-4-2-3-تقسیم بندی فضای کتابخانه. 51
2-4-3-سالن همایشها و نمایش فیلم.. 53
2-4-6-فضای اطلاع رسانی، آموزشی.. 54
2-4-7-کلاس و کارگاه و فضای آموزشی.. 55
2-4-9-1-اصول طراحی فضای داخلی و آرایش وسایل مبلمان» 58
2-4-9-2-بخشهای سالن چندمنظوره. 58
2-4-10-بخش کنترل و فروش بلیط.. 59
2-4-15-ضوابط و مقررات پارکینگ…. 64
3-4-روش و ابزار گردآوری اطلاعات… 69
3-5-روش تجزیه و تحلیل اطلاعات… 71
فصل چهارم: یافته های تحقیق… 72
4-2- تحلیل چند نمونه تاریخی جهت بررسی ویژگی های معماری بوم گرا در کرمان. 73
4-3-2-موزه هنرهای معاصر تهران – ایران. 85
4-3-3-ساختمان گروه صنعتی بهشهر. 88
4-3-بررسی فرضیه های تحقیق.. 91
4-4-یافته های مرتبط با اقلیم.. 92
4-4-1-ویژگی های کالبدی معماری و شهرسازی مناطق کویری و حاشیه ی کویردر ایران. 92
4-4-1-9-تجهیزات و سیستمهای غیرفعال. 95
4-4-1-10-مواد و مصالح ساختمانی.. 96
4-4-2-ویژگی های معماری بومی بم.. 97
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری… 100
5-2-2-پیشینه تاریخی شهرستان. 101
5-2-4-وضعیت فرهنگی شهرستان بم.. 102
5-2-4-1-کتابخانه های عمومی و خصوصی شهرستان بم.. 102
5-2-4-2-کانون های فرهنگی و تربیتی شهرستان بم.. 103
5-2-4-3-سالن های اجتماعات و نمایش شهرستان بم.. 103
5-2-5-1-موقعیت و زوایای تابش خورشید. 104
5-2-6-سیمای بستر طبیعی و فرهنگی بم.. 107
5-2-7-گونه شناسی بافت شهر جدید بم.. 108
5-2-7-1-بافت مرکز تاریخی.. 108
5-2-7-2-بافت خانه – باغ دوره میانی.. 108
5-4-عرصه بندی و برنامه فیزیکی طرح.. 110
5-5-ایده ها و روند طراحی.. 110
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول 2-1: ویژگی های معماری بومی، طبق عقیده صاحب نظران. 39
جدول 2-2: ویژگی های معماری بومی با توجه به مبانی نظری.. 41
جدول 2-3-رویکردهای معماری بوم گرا و ویژگیهای آنها 43
جدول 2-4-نمود مؤلفه های هویت ملی درمعماری سنتی ایران. 44
جدول 2-5-تعداد محل پیش بینی شده برای صندلی چرخدار. 63
جدول 2-6-تعداد پارکینگ موردنیاز به تفکیک کاربری.. 65
جدول 4-1- ویژگی معماری کرمان. 73
جدول 4-2-ویژگی های معماری سنتی و بومی مجموعه گنجعلی خان. 75
جدول 4-3-ویژگی های معماری سنتی و بومی گنبد جبلیه. 77
جدول 4-4- ویژگی های معماری سنتی و بومی باغ شاهزاده. 79
جدول 4-5: ویژگی های بومی و سنتی مجموعه فرهنگی دزفول. 84
جدول 4-6: ویژگی های سنتی ایرانی موزه هنرهای معاصر تهران. 88
جدول 4-7: ویژگی های بومی ساختمان گروه صنعتی بهشهر. 90
فهرست اشکال
عنوان صفحه
شکل 2-1-رابطه بين نيازهای انسان و چگونگی پاسخگويی معماری به اين نيازها 37
شکل 2-2- کلیات ویژگی های معماری بومی با توجه به مبانی نظری (نگارنده) 41
شکل 2-3- عوامل مؤثر بر شکل گیری معماری بومی (برگرفته از فلاحی، 1395: 22) 45
شکل 2-4-نمودهای فرهنگی معماری (نوروزی و شایسته، 1392) 46
شکل 2-5-استاندارد فضای کار (روزرخ و همکاران، ۱۳۸۵) 47
شکل 2-6- ترکیبهای گوناگون از میزهای انفرادی (نویفرت و نویفرت، 1389) 50
شکل 2-7- استاندارد فضاهای کتابخانه (روزرخ و همکاران، ۱۳۸۵) 51
شکل 2-8- استاندارد فضای نمایش (روزرخ و همکاران، ۱۳۸۵) 54
شکل 2-9-استاندارد کلاس آموزشی و کافی نت (روزرخ و همکاران، ۱۳۸۵) 56
شکل 2-10-استاندارد کارگاه طراحی (روزرخ و همکاران، ۱۳۸۵) 56
شکل 2-11-استاندارد فضای سمینار (روزرخ و همکاران، ۱۳۸۵) 56
شکل 2-12-استاندارد فضای نقشه کشی (روزرخ و همکاران، ۱۳۸۵) 57
شکل 2-13-استاندارد سالن سخنرانی ۲۰۰ صندلی، (نویفرت و نویفرت، 1389) 59
شکل 2-14-استاندارد صندلی در سالن (روزرخ و همکاران، ۱۳۸۵) 60
شکل 2-15-استاندارد کافی شاپ (روزرخ و همکاران، ۱۳۸۵) 61
شکل 2-16- فاصله بین دو در متوالی که هر دو در یک جهت باز شوند. 63
شکل 2-17-فضای آزاد جلوی سطح کاری یا میز جهت قرارگیری صندلی چرخدار. 64
شکل 2-18-ارتفاع دستیابی از مقابل و از پهلو برای صندلی چرخدار. 64
شکل 2-19- اندازه فاصله داخلی بین دو ستون و نحوه استقرار خودروها 65
شکل 2-20- فضای چرخشی موردنیاز پشت خودروها (مهندسین مشاور نقش جهان پارس، ۱۳۹۰) 65
شکل4-2- مجتمع فرهنگی دزفول. 81
شکل 4-3- مجتمع فرهنگی دزفول 82
شکل 4-4- پلان مجتمع فرهنگی دزفول 83
شکل 4-5- موزه هنرهای معاصر تهران. 85
شکل 4-6- دیاگرام موزه هنرهای معاصر تهران (حسینی، 1391: ۶۱) 86
شکل 4-7- دیاگرام ارتباطی گالری ها موزه هنرهای معاصر تهران (حسینی، 1391) 86
شکل 4-8- موزه هنرهای معاصر تهران. 87
شکل 4-9-نمای بیرونی و چگونگی استفاده از متریال موزه هنرهای معاصر تهران. 87
شکل4-10-وجود هواکش سقفی رو به شمال برای استفاده از بادمطلوب… 97
شکل 4-11- وجود زیرزمین برای استفاده از خاصیت جرم حرارتی 98
شکل 4-12- نمونه ای از حوضخانه یا حوض آب و سقف بلند. 98
شکل 4-13-عنصری مانند ایوان در اضلاع آفتابگیر از تابش مستقیم به جداره ها جلوگیری می کند. 99
شکل 4-14-دیواره های ضخیم در حکم عایق عمل می کنند(حاجی نژاد و همکاران، 1392) 99
شکل 5-1- موقعیت و زوایای تابش خورشید (شریعتی فر، 1390) 104
شکل 5-2- انرژی خورشیدی تابش یافته بر سطوح قائم (شریعتی فر، 1390) 104
شکل 5-3- جریان های مهم هوایی در استان کرمان (شریعتی فر، 1390) 105
شکل 5-4- گلباد سالیانه در شهر بم (شریعتی فر، 1390) 106
شکل 5-5- بادهای غالب و حداکثر سرعت وزش باد (شریعتی فر، 1390) 106
شکل 5-6-بادهای چهار فصل (شریعتی فر، 1390) 106
شکل 5-7- مظهر قنات و جویبار حاصل از قنات و باغات و نخلستان های شهر بم.. 108
شکل 5-8- خانه باغ های دوره میانه (سیف الدینی و همکاران، 1392) 109
منابع فارسی
- اسمیت، آنتونی دی. (1397). ناسیونالیسم ،نظریه،ایدئولوژی،تاریخ،ترجمه منصور انصاری. تهران:انتشارات تمدن ایرانی.
- افشارنادری،کامران.(1387).ارزیابی وضعیت نظریه معماری در ایران امروز،ماهنامه معمار (3): 36-25.
- افلاطونی ، رسول. (1396). فرهنگ و جامعه. تهران: ناشر فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- امیری، رامین (۱۳۹۳). زمینه گرایی در معماری و بافت شهری، کنفرانس ملی الکترونیکی توسعه پایدار در علوم جغرافیا و برنامه ریزی، معماری و شهرسازیاولین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم جغرافیا و برنامه ریزی، معماری و شهرسازی، تهران، موسسه آموزش عالی مهر اروند، مرکز راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار.
- امیری، رامین. (۱۳۹۳). زمینه گرایی در معماری و بافت شهری، کنفرانس ملی الکترونیکی توسعه پایدار در علوم جغرافیا و برنامه ریزی، معماری و شهرسازیاولین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم جغرافیا و برنامه ریزی، معماری و شهرسازی، تهران، موسسه آموزش عالی مهر اروند، مرکز راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار.
- انتظامی، سعید. (1396). فرهنگ و مخاطرات. تهران: انتشارات سروش.
- آشوري، داريوش. (1396). تعريف‌ها و مفهوم فرهنگ. تهران: نشر آگه، چاپ سوم
- آلپاگونورولو، آدریانو. (1394). معماری بومی. ترجمه مصطفی، ربویی. تهران: نشر فضا.
- بست، جان (1394). رو شهای تحقیق در علوم تربیتی و رفتاری، مترجم: حسن پاشا شریفی، نرگس طالقانی، انتشارات رشد، تهران.
- پهلوان روی، مهدی.، شاهپری، مریم (1391). بررسی میزان تاثیرپذیری طراحی فرهنگسرا درالگوواره رفتاری مردم. همایش ملی معماری و شهرسازی ایرانی – اسلامی، مشهد، موسسه آموزش عالی خاوران.
- پهلوان، چنگیز (1392). فرهنگ شناسی. تهران: قطره.
- پیرنیا، محمدکریم. (1395). آشنایی با معماری اسلامی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران
- توسلی، محمد. (1395). ساخت شهر و معماری در اقلیم گرم و خشک ایران. تهران: نشر پیام
- تولایی، نوین (1380). فضای شهری و روابط اجتماعی-فرهنگی، نامه ی پژوهش فرهنگی، سال هفتم، دوره ی جدید، شماره 5
- ثلاثي، محسن. (1397). جهان ايراني و ايران جهاني. تهران: نشر مركز، چاپ پنجم.
- جعفری، محمد تقی (1378). فرهنگ از نگاه علامه محمد تقی جعفری. کیهان فرهنگی (157): 8-4.
- حاجی نژاد، علی.، رمضان زاده لسبویی، مهدی.، محمدی آباده، سمیه و محمودی، محمود (1392). بررسی هویت شهری در فرایند بازسازی بعد از زلزله (مطالعه موردی: شهر بم). مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره 20.
- حافظ نیا، محمدرضا (1397). مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. تهران: سمت
- حاملی،منوچهر.حق جو،امیر و شهری،رضا.(1394).بررسی روانشناسی محیطی در مراکز فرهنگی(مطالعه موردی فرهنگسرا)کنفرانس ملی مهندسی معماری،عران و توسعه شهری،مازندران،موسسه علمی تحقیقاتی کومه علم آوران دانش.
- حسن زاده، رمضان (1397). روشهای تحقیق در علوم رفتاری: راهنمای عملی تحقیق. تهران: ساوالان.
- حسینی مقدم، بهاره (1391). باغ ایرانی. تهران: برگا
- خاکی، غلامرضا (1397). روش تحقیق (با رویکرد پایان نامه نویسی). تهران: فوژان.
- دادخواه، مهیار (1384). گذری در گستره‌ی معماری بومی نگاهی به تصویرها و پدیده‌ها، معماری بومی. تهران: موسسه علمی و فرهنگی فضا.
- دبیری نژاد، وحید (1393). موزه، دیروز، امروز، فردا. تهران: نشر ساخت.
- دروکی،مجتبی.اخباری،فهیمه و خیرخواه،تارا.(1395).اصول طراحی معماری فرهنگسرا،چهارمین کنفرانس علمی پژوهشی افق های نوین در علوم جغرافیا و برنامه ریزی معماری و شهرسازی ایران ،تهران،انجمن توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین.انجمن علمی تخصصی عمران و معماری.
- دفتر امور مقررات ملی ساختمان ایران (1390). مبحث چهارم مقررات ساختمان (الزامات عمومی ساختمان). تهران: وزارت مسکن و شهرسازی، معاونت امور مسکن و ساختمان.
- دیباج، سید موسی. سلطان زاده، حسین. (1392). فلسفه و معماری. تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی.
- ذوقی لاکمه سری، حسن.، جوانمرد، سمیه (1392). درآمدی بر هنر معماری سنتی ایران. تهران: راش.
- راپاپورت ،آموس. (1388). انسان شناسی مسکن، ترجمه خسرو افضلیان. تهران: انتشارات حرفه هنرمند.
- راپاپورت، ایموس (1388). منشا فرهنگی مجتمع های زیستی، ترجمه راضیه رضازاده، جهاد دانشگاهی دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران
- رادکیا، امیرحسین. بمانیان، محمدرضا (1394). بررسی اصول معماری بومی و معاصردر بافت شهر یزد، اولین کنفرانس سالانه پژوهش های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری، یزد، موسسه معماری و شهرسازی سفیران راه مهرازی.
- رستمي، علی (1393). اشنايي با فرهنگسراها وخانه هاي فرهنگ. اصفهان: سازمان فرهنگي تفريحي شهرداري اصفهان
- روحانی، فاطمه.، ارغان، عباس.، عبدی، محی الدین.، بهرامی، شمیم (1395). بررسی ضرورت وجود و چگونگی فرهنگسرا ها در جامعه نمونه پیشنهادی فرهنگسرای جوان. چهارمین کنفرانس ملی پژوهشهای کاربردی در مهندسی عمران، معماری و مدیریت شهری، تهران، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی.
- روزرخ، نادر و همکاران (1385). مبانی طراحی معماری فرهنگسراها و نمونه های تهران. تهران: مهندسی مشاور نقش جهان پارس.
- سیاه تیری، حمیدرضا.، مزین ده باشی، شریف (1396). معماری و طراحی فرهنگسرا در ایران با رویکرد فرهنگ و هنر اسلامی ایرانی، چهارمین کنفرانس بین المللی عمران، معماری و توسعه اقتصاد شهری، شیراز، موسسه آموزشی مدیران خبره نارون.
- سیف الدینی شمس آباد، بهنوش؛ جلال زندیان و فرهاد کاظمیان (1392)، احیای منظر باغ شهر بم گامی در راستای تحقق مفاهیم توسعه پایدار شهری، اولین همایش ملی معماری، مرمت، شهرسازی و محیط زیست پایدار، همدان، انجمن ارزیابان محیط زیست هگمتانه.
- شاطریان، رضا. (1393). طراحی و معماری فضاهای آموزشی. تهران: سیمای دانش.
- شربتیان، محمدحسن (1390). تاملي بر ضرورت مباني توسعه فرهنگي واهمیت آن در جامعه ايران “نشريه مهندسي فرهنگي، سال ششم.
- شربتیان،مهدی (1390).تاملي بر ضرورت مباني توسعه فرهنگي واهمیت آن در جامعه ايران. نشريه مهندسي فرهنگي ،سال ششم.
- شریعتی فر، علی (1390). بم شناسی. تهران: دیانت.
- شولتز، دوان.، سيدنی، الن (1396). نظريه های شخصيت، ترجمه يحيی سيد محمدی. تهران: نشر هما.
- طاهري، ابوالقاسم (1394). روش تحقيق در علوم سياسي. تهران: قومس.
- عرفانی زاده، زهرا.، فرضیان، محمد.، عرفانی زاده، معصومه(1392). معماری بومی پاسخگوی نیاز امروز معماری، همایش ملی معماری، شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت از معماری بومی تا شهر پایدار، مشهد، موسسه آموزش عالی خاوران.
- عشرتی،پرستو.، حناچی،پیروز.(1394). تعریفی نوین از مفهوم منظر فرهنگی مبتنی بر فرآیند شکل گیری آن.نقش جهان،مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی 5(3): 51-42.
- عصاری، مسعود.، طیاری، حسین.، میرزاباقری، داود (1392). بررسی الگوهای معماری سنتی بم درایجادمعماری پایدار. همایش ملی معماری، فرهنگ و مدیریت شهری، کرج، مرکز آموزش علمی کاربردی شهرداری کرج، دفتر معماری دید.
- عمید، حسن. (1389). فرهنگ عمید. ویرایش فرهاد قربان زاده،. تهران: نشر اشجع.
- فتحی، حسن. ( 1382 ). مترجم علی اشرفی، ساختمان سازي با مردم، دانشگاه هنر، معاونت پژوهشی.
- فلاحی، مریم. (1395). تأثیر فرهنگ بر معماری بومی. معماری و شهرسازی و توسعه‌ی پایدار. مشهد: موسسه آموزش عالی خاوران.
- فلامکی، محمد منصور. (1394). شکل گیری معماری در تجارت ایران و غرب. تهران: نشر فضا.
- فلامکی، محمدمنصور. (1393). دریافت یگانگی در معماری ایرانی، تهران: فضا.
- قبادیان، وحید (1394). بررسی اقلیمی ابنیه سنتی ایران. تهران: دانشگاه تهران.
- کاویانی، احسان (1395). طراحی خانه فرهنگ یزد، با تاکید بر ارتقاء حس تعلق به مکان. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه یزد، دانشکده هنر و معماری.
- کسمایی، مرتضی (1390). اقلیم و معماری. تهران: نشر خاک، چاپ اول.
- کوپایی، افشین (1394). معماری آتوپویتیک، همشهری معماری، شماره 29 .
- كريمان،زواحمدوند،ع(1391)”جامعه اطلاعاتي،هويت فرهنگي ورسالت دانشگاهها.فصلنامه تحقیقات فرهنگي دوره پنجم”
- گروتر، یورک. (1397). زیبا شناختی در معماری. ترجمه: جهانشاه پاکزاد و عبدالرضا همایون، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی
- لطفی، سهند. (1390). بازآفرینی شهری فرهنگ مبنا: تأملی بر بُن مایه های فرهنگی و کُنش بازآفرینی. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی, 3(45), 49-62.
- محلاتی، محمدمهدی (1367). جغرافیای شهر بم. کرمان: انتشارات اسلامی.
- مسعودی ، عباس. (1388). بازشناسی باغ ایرانی باغ شاهزاده ماهان ، نشر فضا
- مطالعات مسکونی شهر بم (مهندسین مشاور نقش جهان پارس)
- معماریان، غلامحسین. (1394). سیری در مبانی نظری معماری. تهران: انتشارات سرور دانش.
- ملایی شمس، وجیهه.، علی اكبری، عارفه (1392). تاثیر فرهنگ در معماری بومی. همايش ملي معماري، شهرسازي و توسعه پايدار با محوريت از معماري بومي تا شهر پايدار.
- موسوی ندوشن، سید معین.، صانعی، محسن.، حسینی، سجاد.، محمدی، علی. (1396). بررسی سطح مشارکت جوانان در سیاست های شهرسازی ایران نمونه موردی شهر کرمان. سومین کنفرانس سالانه بین المللی عمران، معماری و شهرسازی، شیراز، موسسه عالی علوم و فناوری خوارزمی.
- مومنی، اسکندر (1394). تطور زمینه ها و بسترهای اجتماعی علیه امنیت عمومی. مطالعات امنیت اجتماعی (42): 85-51.
- مهندسین مشاور نقش جهان پارس (1390). ضوابط و مقررات شهرسازی و ساختمانی. اصفهان: شهرداری اصفهان.
- ناصری، علی محمد. آخوندزاده همدانی، راضیه (1393). بررسی عملکرد فرهنگسرا و لزوم ساخت آن وشناخت عوامل موثردر مکان یابی آن نمونه موردی: شهر خرم آباد، اولین کنفرانس ملی شهرسازی، مدیریت شهری و توسعه پایدار، تهران، موسسه ایرانیان، انجمن معماری ایران.
- نوروزی، ملیحه.، شایسته، شیما (1392). تاثیر فرهنگ بر معماری بومی، همایش ملی معماری، شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت از معماری بومی تا شهر پایدار، مشهد، موسسه آموزش عالی خاوران.
- نویفرت، ارنست.، نویفرت، پیتر (1389). اطلاعات معماری، ترجمه حسین مظفری ترشیزی. تهران: آزاده.
- وانگ، دیوید.، گروت، لیندا (1396). روش های تحقیق در معماری، ترجمه علیرضا عینی فر. تهران: دانشگاه تهران
- وزیری، احمد علی خان. (1385). تاریخ کرمان. کرمان: نشر علم
- هال ، ادوارد. (1397). بعد پنهان ، ترجمه دکتر منوچهر خسرو افضلیان. تهران: دانشگاه تهران.
منابع انگلیسی
- arel.ir
- arturarch.com
- azarkish.com
- fa.wikipedia.org
- makanbin.com
