بررسی و اولویت بندی معیارهای تاثیر گذار بر مهندسی ارزش ساخت سد (مطالعه موردی: سد هراز)
چکیده
افزايش پيوسته هزينه هاي اجرايي و توسعه روز افزون فن آوري، حذف آن بخش از هزينه ها را كه نقشي در ارتقاي كيفيت ندارند و از لحاظ اجرايي نيز غير ضروري مي باشند، الزامي ساخته است. به كارگيري مهندسي ارزش در پروژه هاي اجرايي با توجه به پيچيدگي كارها به ويژه در طرحهاي بزرگ اجرايي، مي تواند به ابزار بي چون و چراي مديريت در كنترل هزينه ها تبديل شود. هدف اين روش، از ميان برداشتن يا اصلاح هر چيزي است كه موجب تحميل هزينه هاي غير ضروري مي شود، بدون آنكه آسيبي به كاركردهاي اصلي و اساسي طرح وارد آيد. بر این اساس پژوهش پیش رو به بررسی و اولویت‌بندی عوامل اثرگذار بر مهندسی ارزش ساخت سد (مطالعه موردی: سد هراز) پرداخته است. این تحقیق از شاخه میدانی و از لحاظ هدف شناسی یک تحقیق کاربردی و از لحاظ روش شناسی از نوع توصیفی-پیمایشی و از نظر شیوه گردآوری و تحلیل اطلاعات تحقیق نظرسنجی خبرگان بشمار می آید. جامعه آماری این تحقیق را مهندسین فعال در حوزه ساخت سد به تعداد 360 نفرتشکیل دادند که با استناد به فرمول نمونه‌گیری لوی و لمشو، 120 نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب گردید. به منظور گردآوری داده‌ها در فاز کمّی از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. مبنای ساخت پرسشنامه، مولفه‌های شناسایی شده در ادبیات نظری پژوهش بود. روایی و پایایی پرسشنامه محاسبه و مورد تأیید قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش آمار توصیفی و استنباطی استفاده گردید. بررسی نرمال¬بودن متغیرهای موردبررسی با استفاده از آزمون کلموگروف- اسمیرنف انجام گرفت در بخش آمار توصیفی از میانگین و انحراف معیار، کوچکترین و بزرگترین و در بخش آمار استباطی از تحلیل عاملی تاییدی مرتبه اول و دوم با کمک نرم¬افزار Smart PLS3 و همچنین آزمون فریدمن با کمک نرم¬افزار SPSS 21 استفاده گردید. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان داد برنامه‌ریزی، زمانبندی و ارتباطات از اهمیت بالاتری نسبت به سایر عوامل شناسایی‌شده برخوردارند که البته برازش تمامی عوامل شناسایی‌شده توسط تحلیل عاملی تاییدی مرتبه اول و دوم موردتایید واقع گردید.
واژگان کلیدی:
پروژه ساخت، سد، مهندسی ارزش، سد هراز، آزمون فریدمن
فهرست مطالب
2-2 تعریف مهندسی ارزش از لحاظ لغوی.. 9
2-3 تعریف مهندسی ارزش از لحاظ مفهومی.. 10
2-4 روند شکل گیری و توسعه مهندسی ارزش… 10
۲-5 جامعه مهندسین ارزش آمریکا 11
۲-7 مراحل اجرای مهندسی ارزش… 12
2-7-1 فاز مطالعات مقدماتی.. 12
۲-8 مدل های ارائه شده بمنظور شناسایی عوامل موثر بر اجرای فرایند مهندسی ارزش… 16
2-8-3 مدل تلفیقی ماورر- پوکتاس… 18
۲-9 روشهای مورد استفاده در مهندسی ارزش… 18
۲-11 مهندسی ارزش و نقش آن در بهبود عملکرد. 21
عنوان صفحه
2-11-1 شاخصهای ارزیابی عملکرد پروژه 22
۲-12 فرصتها و ظرفیتهای بکارگیری مهندسی ارزش… 23
۲-12-۱ حوزه‌های کاربردی مهندسی ارزش… 23
۲-12-۲ شرایط مطلوب پروژه برای بکارگیری مهندسی ارزش… 23
۲-12-۳ ضرورت تشویق پیمانکاران به استفاده از مهندسی ارزش… 24
۲-14 نقاط قوت برنامه‌های مهندسی ارزش با بررسی پروژه های صورت گرفته. 30
۲-15 نقاط ضعف برنامه‌های مهندسی ارزش با بررسی پروژه‌های انجام شده 30
۲-16 زمان بكارگيري مهندسي ارزش… 30
۲-17 موانع و مزایای مهندسی ارزش… 32
۲-18 مروری بر پیشینه پژوهش های داخلی و خارجی.. 32
2-18-2-1 پروژه‌های سدسازی در اروپا و امریکا 39
2-18-2-2 پروژه‌های سدسازی آسیا 41
2-18-2-3 پروژه های عمرانی در آفریقا 42
3-7 ویژگی‌های فنی ابزار گردآوری داده‌ها 50
3-8 روش تجزیه و تحلیل داده‌های کمّی.. 50
3-8-1 روش حداقل مربعات جزئی (PLS) 50
عنوان صفحه
4-3-1 توزیع فراوانی آزمودنیها بر حسب سن.. 56
4-3-2 توزیع فراوانی آزمودنیها بر حسب جنسیت… 57
4-3-3 توزیع فراوانی آزمودنیها بر حسب سطح تحصیلات… 57
4-7-4 شاخص نیکوئی برازش (GOF): 70
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری و پیشنهادات… 72
5-5 پیشنهادات بر اساس یافته‌های پژوهش… 76
5-6 پیشنهادات به پژوهشگران آتی.. 76
فهرست جدول‌ها
عنوان صفحه
جدول 2-1- عوامل کلیدی موفقیت در اجرای مستمر فرآیند مهندسی ارزش در مدل ماورر 16
جدول2-2- عوامل کلیدی موفقیت در اجرای مستمر فرایند مهندسی ارزش در مدل پوکتاس… 17
جدول2-3- عوامل کلیدی موفقیت در اجرای مستمر فرآیند مهندسی ارزش مدل ماورر- پوکتاس 18
جدول 2-4- درصد کاربرد مهندسی ارزش در صنایع مختلف جهان. 20
جدول 2-5- کاربرد مهندسی ارزش در رشته های مختلف در ایالات متحده 20
جدول 2-6: عوامل افزایش زمان و هزینه‌ی ساخت… 36
جدول 2-7: عوامل اصلی تأخیر و افزایش هزینه در پروژه‌های سدسازی در استان خراسان 36
جدول 2-8- اهم عوامل تأخیر در پروژه‌های سدسازی استان کرمانشاه 37
جدول 2-9- نمونه‌هایی از افزايش هزينه در پروژه‌های بزرگ كشورهاي مختلف… 39
جدول 2-10- هزينه و زمان پیش‌بینی‌شده و نهايي تعدادي از پروژه‌ها در كشور آمريكا 40
جدول 2-11- علل عمده‌ی تاخيرات و افزايش هزينه در پروژه‌های سدسازی در هند. 42
جدول 2-12- اهم عوامل افزایش هزینه و زمان در پروژه‌های بزرگ عمرانی آبی در کشور غنا 44
جدول 4-1- توزیع پرسشنامه پژوهش… 55
جدول 4-2- توزیع فراوانی آزمودنیها بر حسب سن.. 56
جدول 4-3 توزیع فراوانی آزمودنیها بر حسب جنسیت… 57
جدول 4-4: توزیع فراوانی آزمودنیها بر حسب سطح تحصیلات… 58
جدول 4-5: آمار توصیفی متغیرهای اصلی پژوهش… 59
جدول 4-6: آزمون نرمال بودن متغیرهای پژوهش… 60
جدول 4-7: رتبه‌بندی عوامل اثرگذار بر مهندسی ارزش ساخت سد. 61
جدول 4-12: همبستگی میان متغیرهای پژوهش… 69
جدول 4-13: شاخص نیکوئی برازش… 70
عنوان صفحه
جدول 5-1: رتبه بندی عوامل اثرگذار بر مهندسی ارزش ساخت سد. 74
فهرست شکل‌ها
عنوان صفحه
شکل 4-4: بارهای عاملی بعد مدیریت… 62
شکل 4-5: بارهای عاملی بعد پشتیبانی.. 63
شکل 4-6: بارهای عاملی بعد هدایت… 63
شکل 4-7: بارهای عاملی بعد ارتباطات… 63
شکل 4-8: بارهای عاملی بعد برنامه ریزی.. 63
شکل 4-9: بارهای عاملی بعد زمانبندی.. 63
شکل 4-10: بارهای عاملی بعد پیش از اجرای کارگاهی.. 63
شکل 4-11: بارهای عاملی بعد حین اجرای کارگاهی.. 64
شکل 4-12: بارهای عاملی بعد پس از اجرای کارگاهی.. 64
شکل 4-13: بارهای عاملی بعد عوامل مرتبط با کارفرما 64
شکل 4-14: بارهای عاملی بعد عوامل مرتبط با مشاور. 64
شکل 4-15: بارهای عاملی بعد عوامل مرتبط با پیمانکار. 64
شکل 4-16: بارهای عاملی ابعاد راهاندازی مهندسی ارزش… 65
شکل 4-17: بارهای عاملی ابعاد استقرار برنامه مهندسی ارزش… 65
منابع فارسی
- پرچمي جلال، مجید، حسيني، سید حسین. فرصت كار، احسان. 1386. تحليلي بر عوامل تغييرات زمان و هزينه در پروژه هاي سدسازي و ميزان تاثير كارفرما، مشاور و پيمانكار در آن. سومين كنفرانس بين المللي مديريت پروژه.
- جبل عاملي، محمدسعيد.، صادقي، عليرضا. 1380. مهندسي ارزش معرفي، سوء تعبيرها و روابط متقابل. تهران: نشر فرات.
- جبل عاملي، محمدسعيد.، ميرمحمدصادقي، سيدعليرضا. 1383. فرآيند مهندسي ارزش در مديريت پروژه هاي عمراني و صنعتي. مجله بین المللی علوم مهندسی 15(1): 122-115.
- جعفری، مصطفی.، نوری، سیامک.، گندمی، نورالدین. 1388. بررسي علل تاخيرات پروژه هاي عمراني (مطالعه موردي صنعت سد سازي استان كرمانشاه). پنجمين كنفرانس بين المللي مديريت پروژه.
- حیدری، رضا.، کشفیان ریحانی، سید مرتضی.، گلشن، مهنوش.، امینایی، صدیقه. 1387. مهندسی ارزش طرح و برنامه ریزی برای ابداع. تهران: ناشر سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
- رحيمي، حسن. 1382. سدهاي خاكي. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- عرب، داوود.، رجبی هشجین، مهدی.، پشتوان، حمید. جهدی، نیما. 1389. آشنایی با مهندسی ارزش. تهران: پژوهشکده فرهنگ و هنر.
- رنجبر باغميشه، محمدباقر. 1377. مطالعه موردي نحوه اجراي ديوار آب بند سد سهند. سمينار كارشناسي ارشد، دانشگاه تربيت مدرس.
- سرمد، زهره.، بازرگان، عباس. 1393. روش هاي تحقيق در علوم رفتاری. تهران: انتشارات آگه.
- شهبازیان اهری، رضا.، میرقاسمی، علی اصغر.، پاکزاد، مهدی. 1379. بررسی اندرکنش استاتیکی سد، پی و دیوار آببند بتن پلاستیک درپی های ناهمگن سدهای خاکی، چهارمین کنفرانس سدسازی ایران، تهران، https://www.civilica.com/Paper-IRCOLD04-IRCOLD04_50.html
- طالبی، داوود.، بهرنگ نوبری، خسرو.، فدوی ادرستانی، مینا. 1391. شناسايي عوامل کليدي موفقيت در انجام مطالعات مهندسي ارزش. مجله چشم انداز مدیریت صنعتی 2(7): 27-9.
- عالم تبریز، اکبر.، منیری، محمد رضا. 1390. به کارگيري مهندسي ارزش با رويکرد MADM فازي در بهبود عملکرد پروژه. نشریه مدیریت صنعتی 3(6): 97-81.
- عصمت ساعتلو، سید محمد. 1387. استفاده از مهندسي ارزش در طرح و اجراي بهينه سدهاي خاكي. پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه آزاد مهاباد، آذربايجان غربي.
- فتحی، مجتبی.، نجفیان، مجتبی. 1388. مطالعه و بررسی علل تأخیر پروژه های عمرانی در استان کرمانشاه. اولین کنفرانس ملی مهندسی و مدیریت ساخت، تهران، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، https://www.civilica.com/Paper-CCEM01-CCEM01_028.html
- فهمی آزاد، حسین. 1381. بررسی علل تأخیر و پیامدهاي ناشی از عدم تحویـل بـه موقـع سـدها در اسـتان خراسـان (کارشناسی ارشد مدیریت اجرائی). تهران: موسسه تحقیقات مدیریت وزارت نیرو، پایان نامه کارشناسی ارشد.
- قلعه نوی، منصور.، مقدم شهری، محمد تقی. 1393. بررسی عوامل مهندسی ارزش در پروژه‌های عمرانی (مطالعه موردی انبوه‌سازی مسکن). اولین کنفرانس ملی مهندسی ارزش و مدیریت هزینه
- قلی پور، یعقوب.، بیرقی، حمید. 1383. مبانی مهندسی ارزش. تهران: ناشر ترمه.
- پوررضا، محمد.، ذوالنوریان، محمد هادی. عطری، سید عرفان. دانش‌شهر مهندسی ارزش. تهران: انتشارات مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران.
- مكي، مهشيدالسادات.، احمدي، مرضيه. 1387. مهندسي ارزش در پروژه احداث پل. همايش ملي مهندسي ارزش
- نظری، احد.، حاجی علیخانی، محمدرضا. 1383. مطالعات مهندسي ارزش در سد مخزني خاكي. اولین کنفرانس بین المللی مدیریت پروژه، تهران، گروه پژوهشی آریانا، https://www.civilica.com/Paper-IPMC01-IPMC01_023.html.
- ویلسون، دیوید. 1389. تحلیل تجارب مهندسی ارزش در حمل و نقل، ترجمه: حمید پشتوان. تهران: نشر مهندسین مشاور ایمن تقاطع شرکت کیمیا خرد پارس.
منابع انگلیسی
| Al-Momani, A. H. (2000). Construction delay: a quantitative analysis. International Journal of Project Management, 18(1), 51-59. |
| Assaf, S. A., & Al-Hejji, S. (2006). Causes of delay in large construction projects. International Journal of Project Management, 24(4), 349-357. |
| Bruce, B.C., Bloch, N., 2012. Learning by Doing, in: Seel, N.M. (Ed.), Encyclopedia of the sciences of learning, 1st ed. ed. Springer, Berlin, pp. 1821-1824. |
| Chan, D. W., & Kumaraswamy, M. M. (2002). Compressing construction durations: lessons learned from Hong Kong building projects. International Journal of Project Management, 20(1), 23-35. |
| Dankers, W., (2014). Decision Making, in: Laperrière, L., Reinhart, G. (Eds.), CIRP Encyclopedia of Production Engineering, 1 ed. Springer, Berlin, Germany, pp. 363-367. |
| Emec, S., Bilge, P., Seliger, G., 2015. Design of Production Systems with Hybrid Energy and Water Generation for Sustainable Value Creation. Clean Techn Environ Policy. |
| EU – European Union, (2008). Recommendation of the European Parliament and of the Council of 23 April 2008 on the establishment of the European Qualifications Framework for lifelong learning, in:, Official Journal of the European Union, C 111/1. |
| European Union, 2013. Regulation (EU) No 1288/2013 of the European Parliament and of the Council of 11 December 2013 establishing ‘Erasmus+’: the Union programme for education, training, youth and sport and repealing Decisions No 1719/2006/EC, No 1720/2006/EC and No 1298/2008/EC, in:, Official Journal of the European Union, L 347/50. |
| Flyvbjerg, B., Skamris Holm, M. K., & Buhl, S. L. (2003). How common and how large are cost overruns in transport infrastructure projects? Transport reviews, 23(1), 71-88. |
| Frimpong, Y., Oluwoye, J., & Crawford, L. (2003). Causes of delay and cost overruns in construction of groundwater projects in a developing countries; Ghana as a case study. International Journal of Project Management, 21(5), 321-326. |
| Gogus, A., (2012). Learning Cycles, in: Seel, N.M. (Ed.), Encyclopedia of the sciences of learning, 1st ed. ed. Springer, Berlin, pp. 1837-1840. |
| Jato-Espino, D., Castillo-Lopez, E., Rodriguez-Hernandez, J., & Canteras-Jordana, J. C. (2014). A review of application of multi-criteria decision making methods in construction. Automation in Construction, 45, 151-162. |
| Li, Z., Shen, G. Q., & Xue, X. (2014). Critical review of the research on the management of prefabricated construction. Habitat International, 43, 240-249. |
| Mansfield, N. R., Ugwu, O., & Doran, T. (1994). Causes of delay and cost overruns in Nigerian construction projects. International Journal of Project Management, 12(4), 254-260. |
| Maynard, H.B., Zandin, K.B. (Eds.), (2001). Maynard’s industrial engineering handbook, 5th ed. McGraw-Hill, New York, USA, 215 pp. |
| Mezher, T. M., & Tawil, W. (1998). Causes of delays in the construction industry in Lebanon. Engineering, Construction and Architectural Management, 5(3), 252-260. |
| Miles, L., (2008), Techniques of Value Analysis and Engineering,” Mc Grawhill Book Company, New York |
| Morris, S. (1990). Cost and time overruns in public sector projects. Economic and Political weekly, M154-M168. |
| Odeyinka, H. A., & Yusif, A. (1997). The causes and effects of construction delays on completion cost of housing projects in Nigeria. Journal of Financial Management of Property and Construction, 2, 31-44. |
| PMBoK, A. (2000). Guide to the project Management body of knowledge. Project Management Institute, Pennsylvania USA. |
| Schuh, G., Warschat, J., (2013). Potenziale einer Forschungsdisziplin Wirtschaftsingenieurwesen: acatech, DISKUSSIO.N., acatech. |
| Tangen E.G. (2004) “Value Engineering a powerful productivity tool” computers and industrial eng,Vol.35,No.3-4,PP:381- 393. |
| Value Methodology Standard And Body Of Knowledge”, Save International, June 2007. |
| Younker, D. (2003). Value engineering: analysis and methodology, CRC press. |