فرمت فایل | word, pdf |
---|
بررسی فقهی – حقوقی پرداخت دیه غیرمسلمان و بیگانگان از بیت المال
چکیده
در مورد مسئولیت بیت المال مسلمین نسبت به جنایتی که شخص غیر مسلمان در قلمرو کشورجمهوری اسلامی ایران مرتکب میشودیا جنایتی که به او وارد میگردد، تصریح فقهی و قانونی وجود ندارد و در کتابهای حقوقی نیز مسأله بر سکوت برگزار شده است. در این پایان نامه با توجه به قواعد فقهی مرتبط همچون حاکم وارث کسی است که وارثی ندارد و قاعدهی هر کس نفعی برای اوست خسارت هم بر عهدهی اوست و قاعدهی استیمان و قاعدهی ارزشمندی خون مطلق انسان قطع نظر از وابستگیهای قومی، نژادی، دینی، مذهبی، عقیدتی و… و ادلهی فقهی و شرعی سه دیدگاه به دست آمده است. دیدگاه منتخب این تحقیق:
دیدگاه اول آن است که تفاوتی بین کافر و مسلمان وجود ندارد و همانطور که بیت المال نسبت به مسلمان مسئولیت دارد. نسبت به غیرمسملمان و بیگانه نیز مسئولیت داشته باشد. دیدگاه دوم آن است که بیت المال مسلمین مسئولیتی در قبال کفار و غیرمسلمانان و بیگانگان نداشته باشد. بالاخره دیدگاه سوم آن است که بیت المال به واسطهی قرارداد ذمه فقط در مورد کفار ذمی مسئولیت داشته باشد.
نتیجه به دست آمده براساس دلایل فقهی و حقوقی دیدگاه اول موجهتر است. در مواردی که در قانون مجازات اسلامی و حقوق کیفری ایران پرداخت دیه از بیت المال تجویز شده است و شامل بیگانگان هم میشود.
واژگان كليدي: بيت المال، مسلمان، كافر حربي، كافر ذمي، ديه، جنايت، بيگانه.
فهرست مطالب
- اهداف كلي تحقيق كاربردهاي آن. 5
- سوالهای اصلي تحقيق.. 7
- فرضيههای تحقيق.. 7
- روش تحقيق.. 8
- سازمان دهي تحقيق.. 8
1-1. مبحث اول: واژه شناسي.. 11
1-1-1-2. معناي ديه در اصطلاح فقهاي اماميه. 12
1-1-1-3. معناي ديه در اصطلاح فقهاي اهل سنت… 13
1-1-1-4. معناي ديه در لسان روايات… 14
1-1-5. تعريف مسئوليت در لغت… 14
1-1-5-1. انواع مسئوليت در فقه و حقوق.. 15
1-1-6. معناي لغوي و اصطلاحي بيت المال. 17
1-1-6-1. بررسي پيشينهی تاريخي مسئوليت دولت… 18
1-1-6-2. پيشينهی مسئوليت بيت المال (دولت) در دوران گذشته. 19
1-1-6-3. پيشينهی مسئوليت دولت در دوران معاصر. 21
1-1-7-1. مفهوم بيگانه و انواع آن در حقوق موضوعه. 23
1-1-7-2. مفهوم بيگانه و اقسام آن در فقه اسلامي.. 23
1-1-8. غير مسلمان از ديدگاه اهل لغت و فقه و حقوق اسلامي.. 24
1-1-8-1. گروههای غير مسلمان از نظر اسلام. 26
1-1-8-2.اقليتهای ديني شناخته شده در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران. 28
2-1. مبحث دوم: بررسي پيشينهی تاريخي ديه. 29
2-1-1. ديه در دوران باستان. 30
2-1-2. ديه در شرايع آسماني.. 32
2-1-3. ديه در نظام حقوقي غرب… 36
2-1-4. ديه در نظام حقوقي ايران. 38
2-1-4-1. پيشينهی ديه قبل از انقلاب اسلامي ايران. 38
2-1-4-2. پيشينهی ديه بعد از انقلاب اسلامي ايران. 39
3-1. مبحث سوم: جايگاه ديه در حقوق كيفري ايران. 41
3-1-1. جايگاه ديه در حقوق كيفري ماهوي.. 41
3-1-2. جايگاه ديه در حقوق كيفري شكلي.. 42
2-2. مبحث اول: مفهوم مباني.. 43
2-2-2. مفهوم مباني در اصطلاح حقوقي.. 45
2-2-3. مفهوم مباني در اصطلاح فقهي.. 46
مباني نظري، فقهي و قانوني توجيه كنندهی مسئوليت… 48
بيت المال مسلمين در قبال ديهی غير مسلمانان و بيگانگان. 48
2-3-1. پايمال نشدن خون مسلمان. 51
2-3-2. قصور حكومت در ايجاد نظم. 59
2-3-3. قاعدهی الضمان بالخراج.. 62
2-3-4. جنبههای عاطفي و سياسي.. 65
2-5. مبحث چهارم: طرح ديدگاهها 70
2-5-1. ادلهی فقهی موافقان مسئولیت بیت المال. 71
2-5-2. ديدگاه دوم: ادلهی مخالفان مسئوليت بيت المال. 77
2-5-3. ديدگاه سوم: ادله قائلين به تفصيل ميان كافر ذمي و حربي.. 80
2-5-4- ديدگاه منتخب (نظريهی مختار) 83
دیه غیرمسلمانان و بیگانگان. 85
از منظر دین اسلام و روایات… 85
3-2. مبحث اول: دیه غیرمسلمان و بیگانه از نگاه دین اسلام و روایات… 87
3-2-1. مقادیر و شرایط دیه غیرمسلمان و بیگانه. 87
منابع فارسی
- قرآن كريم.
- نهج البلاغه.
- ابن منظور، ابوالفضل جمال الدين محمّد بن مكرم؛ لسان العرب، بيروت، دارالكفر، چاپ هفتم، 1410 هـ.ق.
- احمد، فتح الله؛ معجم الفاظ فقه جعفري.
- آخوندي، محمود؛ آيين دادرسي كيفري، ج 1، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي.
- ادريس، محمّد؛ السرائر، نقل از سلسلهی الينابيع الفقهيه، مرواريد، علي اصغر، ج 25، مؤسسهی فقه الشيعه، 1410 ق.
- ارشاد الاذهان، ج 2.
- ارفع نيا، بهشيد، حقوق بين الملل خصوصي، تهران: انتشارات آگاه، ]بی تا[.
- آشوري، محمّد؛ عدالت كيفري، تهران، كتابخانهی گنج دانش، چ اول، 1376.
- آشوري، محمّد؛ لوئي چهاردهم، فرمان كيفري اوت، 1670، مجتمع آموزش عالي قم (پلي كپي).
- اصفهاني، بهاء الدين محمّد بن حسن بن محمّد؛ كشف اللثام، ج 2، كتابخانه مرعشي نجفي، 1410 ق.اصفهاني، راغب؛ مفردات الفاظ قرآن، چاپ عربي.
- امام خميني (ره)، روح الله؛ تحرير الوسيله، ج 2.
- ايماني، عباس؛ فرهنگ اصطلاحات حقوق كيفري، تهران، 1382، انتشارات آريان.
- بادامچي، حسين؛ آغاز قانون گذاري، تاريخ حقوق بين النهرين، تهران، طرح نو، چ اول، 1382.
- بحرالعلوم، سيّد محمّد؛ بلغه الفقيه، انتشارات مكتب الصادق، چ 4، 1403 هـ.ق، ج 4.
- بوشهري، جعفر؛ حقوق اساسي، ج 1، انتشارات دانشگاه تهران، 1345.
- جبعي عاملي، زين الدين؛ الروضه البهيه في شرح اللمعه الدمشقيه، ج 2، مكتبه الداوري، بي تا.
- جعفري لنگرودي، محمّد جعفر؛ مبسوط ترمينولوژي حقوق، تهران، انتشارات گنج و دانش، 1370.
- جمال الدين مقداد بن عبدالله السيوري؛ التنقيح الرائع لمختصر الشرايع، ج 4.
- جمعي از مؤلفين؛ دايره المعارف تشيع، نشر ياوران، ج 3.
- حاجي ده آبادي، احمد؛ قواعد فقه ديات، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و انديشهی اسلامي، تهران، 1384.
- حسيني نژاد، حسين قلي؛ مسئوليت مدني، جهاد دانشگاهي شهيد بهشتي، ج 11.
- حلي، جمال الدين؛ قواعد الاحكام في مسائل الحلال و الحرام، نقل از سلسله الينابيع الفقهيه، مرواريد، علي اصغر، ج 22، مؤسسه فقه الشيعه، 1403 ق.
- حلي، محقق؛ شرايع الاسلام في مسائل الحلال و الحرام، ج 4، انتشارات استقلال، بي تا.
- خزاني، منوچهر، مجموعهی مقالات فرايندي كيفري.
- خوري، سعيد؛ اقرب الموارد، انتشارات دار الاسوه.
- خوله، شاكر الدجيلي؛ بيت المال، پيدايش و تحولات، ترجمهی سيد محمد صادق عارف، چ اول، مشهد، انتشارات آستان قدس، 1379.
- خويي، سيد ابوالقاسم؛ مباني تكمله المنهاج، انتشارات لطفي، 1407 ق، ج2.
- درالمختار؛ ج3.
- دلفاني، علي اشرف؛ مباني مسئوليت كيفري در حقوق اسلام و فرانسه، چاپ اول، بوستان كتاب، قم، 1382.
- دهخدا، علي اكبر، فرهنگ دهخدا، مؤسسهی انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1377.
- راغب اصفهاني، حسين بن محمّد؛ المفردات في غريب القرآن، انتشارات دفتر نشر الكتاب.
- زراعت، عباس؛ شرح قانون مجازات اسلامي، بخش ديات، ج 1.
- زماني، محمّد حسن؛ طهارت و نجاست اهل كتاب و مشركان در فقه اسلامي، دفتر تبليغات اسلامي حوزهی علميهی قم، 1378.
- سراس، اسامه؛ شريعت حموربي، دمشق، دار علاء الدين، 1993، ج 2.
- سلجوقي، محمود؛ بايستههاي حقوق بين الملل خصوصي، نشر ميزان، 1380ش.
- شريعتي، مهدي؛ بررسي مصادر و منابع فقه فريقين، چ اول، مشهد، بنياد پژوهشهای اسلامي، 1380.
- شعباني، قاسم؛ حقوق اساسي و ساختار حكومت جمهوري اسلامي ايران، تهران، انتشارات اطلاعات، 1381.
- شفيعي سروستاني، ابراهيم و ديگران؛ قانون ديات و مقتضيات زمان، مركز تحقيقات استراتژيك رياست جمهوري.
- شهيد ثاني؛ الروضه البهيه في شرح اللمعه الدمشقيه، ج 10.
- صالحي، فاضل؛ ديه، مجازات مالي، دفتر تبليغات اسلامي، قم.
- صانعي، پرويز؛ حقوق جزاي عمومي، تهران، انتشارات گنج و دانش، ج 2.
- صدوق، محمّد بن علي بن الحسين؛ من لايحضره الفقيه، قم، انتشارات جامعهی مدرسين، چ دوم، 1404 ق، ج 4.
- صفايي، سيّد حسين؛ مباحثي از حقوق بين الملل خصوصي، نشر ميزان، 1374 ش.
- طباطبايي، سيّد محمّد حسين، تفسير الميزان، ج 5.
- طريحي، فخرالدين؛ مجمع البحرين، بيروت، مكتبه مرتضويه دار الاحياء التراث الجعفريه، بي تا.
- طوسي، ابوجعفر محمّد بن الحسن؛ الاستبصار، تهران، نشر دارالكتب الاسلاميه، 1390ق.
- ……………..؛ المبسوط في فقه الاماميه، نقل از: سلسله الينابيع الفقهيه، مروايد، علي اصغر، ح 40، مؤسسهی فقه الشيعه، 1413 ق.
- عاملي، حر؛ وسايل الشيعه الي تحصيل مسائل الشريعه، ج 19، دار احياء التراث العربي، بي تا.
- عبادي، شيرين؛ تاريخچه حقوق بشر در ايران، تهران، انتشارات روشنفكران، 1373.
- عقوبه في الفقه الاسلامي.
- عميد زنجاني، عباس علي؛ حقوق اقليت ها، انتشارات صدر.
- عميد، حسن؛ فرهنگ عميد، مؤسسهی انتشارات اميركبير، 1375، تهران.
- عوض ادريس، احمد؛ ديه، ترجمهی عليرضا فيض، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، چ اول، 1372 هـ. ش.
- فرهنگ معارف اسلامي، ج 1، حرف الف.
- فهيمي، عزيز الله؛ بررسي تطبيقي ارث اقليتهای ديني در حقوق اسلام و ايران، انتشارات اشراق، 1381.
- قائم مقامي، عبدالحميد؛ حقوق تعهدات، انتشارات دانشگاه تهران، ج 1.
- قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، اصل 13.
- كاتوزيان، ناصر؛ الزامهای خارج از قرارداد (ضمان قهري – مسئوليت مدني)، انتشارات دانشگاه تهران.
- کاتوزیان، ناصر، مقدّمه علم حقوق، انتشارات بهنشر، چ هشتم، 1366.
- كتاب مقدس، عهد قديم و جديد، چاپ 1977.
- كليني، محمّد بن يعقو بن اسحاق؛ الفروع من الكافي، تهران، نشر دارالكتب الاسلاميه، چاپ سوم، 1367 ق، ج 7.
- گرجي، ابوالقاسم؛ ديات، دانشگاه تهران، 1380.
- لپز، ژرار و فيليزولا، ژينا؛ بزه ديده و بزه ديده شناسي، ترجمهی روح الله كرد علي وند و احمد محمّدي، انتشارات مجد، 1379.
- محقق داماد، سيّد مصطفي؛ قواعد فقه، بخش مدني 2، چ چهارم، تهران، سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انساني دانشگاهها (سمت)، 1380.
- مدني، سيّد جلال الدين؛ حقوق اساسي و نهادهاي سياسي، نشر همراه، 1370.
- …………….. ؛حقوق بين الملل خصوصي، چ احمدي، 1369.
- مصباح القاضي، محمّد؛ حق الانسان في محاكمه عادله، 1996.
- معلوف، لويس؛ المنجد، [فرهنگ مبين، ترجمهی قاسم بوستاني]، انتشارات فقيه، 1373، ج2.
- معين، دكتر محمّد؛ فرهنگ معين، مؤسسهی انتشارات اميركبير، ج 2، تهران، 1371.
- مغني المحتاج، ج 4.
- مهرپور، حسين؛ ديدگاههای جديد در مسائل حقوقي.
- مؤذن زاده، حسنعلي؛ حق دفاع متهم در آيين دادرسي كيفري و مطالعهی تطبيقي آن، پايان نامهی دكتراي دانشگاه تربيت مدرّس، تهران، 1373.
- موسوي بجنوردي، سيّد محمّد؛ نگرشي جديد بر قانون ديات و سير تاريخي پيدايش ديات، فصلنامهی متين، شماره 5.
- موسوي خويي، سيّد ابوالقاسم؛ مباني تكمله المنهاج، ج 42، مؤسسه احياء آثار الامام الخويي، 1413 ق.
- ناصر زاده، هوشنگ؛ اعلاميههای حقوق بشر، انتشارات جهاد دانشگاهي، 1372.
- نجفي، محمّد حسن؛ جواهر الكلام في شرح شرايع الاسلام، ج 43، المكتبه الاسلاميه، 1367 ش.
- نظريهی مشورتي، ش 1354/807/1362.
- نوربها، رضا؛ زمينهی حقوقي جزاي عمومي، انتشارات كانون وكلاء، 1369.
- نوري، حسين؛ مستدرك الوسائل، ج 18.
- والتري، ميكا؛ سينوهه پزشك مخصوص فرعون، ترجمهی ذبيح الله منصوري، تهران، زرين، چ 42، 1382، ج 1.
محصولات مشابه
فرمت فایل | word, pdf |
---|---|
رشته | حقوق جزا و جرم شناسی |
تعداد صفحات | 124 |