بررسی ترکیبات فرار گیاه Ferula hezar-lalezarica در اندام های مختلف گیاه
چکیده
تيره چتريانApiaceae (Umbelliferae) با داشتن حدود 4250 گونه در جهان، يکي از تيرههاي بزرگ و مهم گياهي بهحساب ميآيد. جنس Ferula با نام فارسي Ferula با 185- 170 گونه متعلق به قبيله Scandiceae بهعنوان بزرگترين عضو اين تيره در آسيا و سومين جنس آن در جهان محسوب ميشود. گیاه Ferula hezar-lalezarica اندمیک ایران و جزء تیره چتریان است. گیاه پس از جمع آوری و شناسایی به پودر تبدیل شد و به روش تقطیر با آب اسانس گیری شد.اسانس گیاه به دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی تزریق گردید.مواد عمده موجود در اسانس این گیاه عبارتند از: OCIMENE<(Z)-BETA->، THYMOL, METHYL ETHER، MYRCENE که در اندام های مختلف درصدهای متفاوت دارند. با توجه به اینکه گیاهان خانواده چتریان گیاهان بسیار حائز اهمیتی از نظر ترکیبات شیمیایی محسوب میشوند و بسیاری از آنها اثرات دارویی دارند و عمدتا این اثرات دارویی مربوط به اسانس ها است .با توجه به اینکه روی اسانس اندام های مختلف این گیاه کار خاصی انجام نشده است و تحقیقات محدودی روی این گیاه انجام شده در تحقیق حاظر در نظر است که برروی اسانس اندام های مختلف این گیاه(میوه،گل،برگ،ساقه،ریشه) بررسی انجام شود.
کلید واژه ها: Ferula hezar-lalezarica، اسانس، کروماتوگرافی گازی
فهرست مطالب
فهرست مطالب
عنوان صفحه
1-2-4 خصوصیات گیاه Ferula hezar-lalezarica. 6
1-3 اصول نامگذاری علمی و تقسیم بندی گیاهان دارویی.. 7
1-3-1 سیستمهای ردهبندی مصنوعی.. 8
1-3-2 سیستمهای ردهبندی طبیعی.. 9
1-3-3 سیستمهای ردهبندی فیلوژنیک… 10
1-4 طبقهبندی گیاهان با استفاده از روش انگلر. 11
1-8 طبقه بندی داروهای حاوی اسانس… 16
1-12-1 ترپنوئیدها (مشتقات ترپنها) 19
1-12-1-6 تتراترپن ها یا پیگمانهای کاروتنوئیدی.. 21
1-13-1 کاربرد اسانسها در پزشکی.. 22
1-14-3 سایر روش های استخراج اسانس: 24
1-15-3 روش های کروماتوگرافی.. 25
1-16 روشهاي طيف سنجي اسانس ها 27
1-16-2 طيف سنجي جرمي _ كروماتوگرافي گازي 28
1-16-2-2 كروماتوگرافي گازي.. 30
1-16-2-3 چگونگي بررسي نتيجه حاصل از آناليز اسانس توسط دستگاه GC-MS.. 32
2-2 روش اسانس گیری گیاه مورد مطالعه. 39
2-3 مواد و وسایل مورد استفاده در بخش اسانس گیری.. 40
2-5-2 استفاده از ضريب بازداري.. 44
3-1- نتایج حاصل از تهیه اسانس گیاه Ferula hezar-lalezarica. 46
3-1-1-معرفی اختصارات موجود در جداول و کروماتوگرام ها 46
3-2- گاز كروماتوگرافي – طيف سنجي جرمي از اسانس… 48
3-3 کروماتوگرام های حاصل از تزریق اسانسها به GC/MS.. 54
3-4- بررسی برخی از ترکیبات بالای 10%. 59
3-5-اطلاعات مربوط به ميرسن.. 59
3-6- اطلاعات مربوط به زد بتا اوسيمن.. 59
3-7-اطلاعات مربوط به بی سيکلو جرماکرن. 60
3-8- اطلاعات مربوط به اسپاتولنول. 60
3-9- اطلاعات مربوط به تيمول متيل اتر. 61
4-1-1-ترکیبات شناسایی شده در سه فصل بدون گل،گل دار و میوه دار. 65
4-1-2- بررسی ترکیبات دارای فنیل پروپانوئید. 66
4-1-3-بررسی ترکیبات ترپنوئيدی.. 66
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول 3-1 نمونه اول گیاه بدون گل.. 47
جدول 3-2 نمونه دوم گیاه گل دار. 47
جدول 3-3 نمونه سوم گیاه میوه دار. 47
جدول 3-4 در صد اجزا موجود در اسانسها(14 نمونه)، به ترتیب زمان بازداری: 49
جدول 3-4 مجموع ترپنوئیدهای ترکیبات… 53
جدول 4-1 ترکیبات دارای اسانس بالای 10%. 64
فهرست تصاویر
عنوان صفحه
تصویر 1-1 گیاه Ferula hezar-lalezarica. 6
تصویر 1-1- شماي دستگاه GC (22) 31
تصویر 1-2- دستگاه گاز كروماتوگراف متصل به طيف سنج جرمي.. 34
تصویر 2-1- دستگاه تقطير با آب (دستگاه كلونجر) (15) 42
تصویر3-1 کروماتوگرام حاصل از سری آلکانهای C8-C25. 54
تصویر3-2 کروماتوگرام حاصل از تزریق اسانس نمونه A.. 54
تصویر 3-3 کروماتوگرام حاصل از تزریق اسانس نمونه B.. 54
تصویر 3-4 کروماتوگرام حاصل از تزریق اسانس نمونه C.. 55
تصویر 3-5 کروماتوگرام حاصل از تزریق اسانس نمونه D.. 55
تصویر 3-6 کروماتوگرام حاصل از تزریق اسانس نمونه E.. 55
تصویر 3-7 کروماتوگرام حاصل از تزریق اسانس نمونه F.. 56
تصویر 3-8 کروماتوگرام حاصل از تزریق اسانس نمونه G.. 56
تصویر 3-9 کروماتوگرام حاصل از تزریق اسانس نمونه H.. 56
تصویر 3-10 کروماتوگرام حاصل از تزریق اسانس نمونه I 57
تصویر 3-11 کروماتوگرام حاصل از تزریق اسانس نمونه J. 57
تصویر 3-12 کروماتوگرام حاصل از تزریق نمونه اسانس نمونه K.. 57
تصویر 3-13 کروماتوگرام حاصل از تزریق نمونه اسانس نمونه L.. 58
تصویر 3-14 کروماتوگرام حاصل از تزریق اسانس نمونه M… 58
تصویر 3-15 کروماتوگرام حاصل از تزریق اسانس نمونه N.. 58
منابع فارسی
2.مظفریان،ولی الله. فلور ایران، شماره54 :تیره چتریان.تهران: انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، 1386
- آزادبخت،محمد، رده بندی گیاهان دارویی. تهران:انتشارات تیمورزاده، نشر طبیب؛ 1387. صص 12-8،17
4.صالحی سورمقی،محمد حسین. گیاهان دارویی و گیاه در مانی.تهران:انتشارات دنیای تغذیه؛ جلد دوم،1387 صص32،35،37.
5.آئینه چی، یعقوب. مفردات پزشکی و گیاهان دارویی ایران. چاپ دوم. تهران:انتشارات دانشگاه تهران،1370. صص285-272،561
- میرزا، م، سفیدکن، ف، احمدی، ل. اسانس های طبیعی. از انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، شماره انتشار 161،1375. صص13-11.
- جایمند، کامکار. اسانس، دستگاهای تقطیر. روش های آزمون و شاخص های بازداری در تجزیه اسانس. تهران: انجمن گیاهان دارویی، 1385. صص، 56، 58.
8.عسگرپناه، ژینوس. استخراج، شناسایی و تعیین مقدار اجسام موجود در اسانس پوست میوه و برگ نارنگی بم به روش GC/MS. پایان نامه دکتری داروسازی، دانشکده داروسازی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم دارویی، 81-1380. صص 14،15.
- ملک قاسمی، نژلا. بررسی فارماکوگنوزی و تجزیه اسانس گیاه ارگانوم به روش GC/MS . پایان نامه دکتری داروسازی، دانشکده داروسازی، دانشگاه آزاد واحد علوم دارویی،79-1378. ص37.
- همتی، فرناز. بررسی فیتوشیمی مقدماتی، خرده نگاری، شناسایی ترکیبات و بررسی اثرات ضد میکروبی اسانس گیاه Salvia spinos. پایان نامه دکتری داروسازی، دانشکده داروسازی، دانشگاه تهران. سال تحصیلی 85-1384. صص30-28.
- استوك ر، رايس ب ف. روشهاي كروماتوگرافي. ترجمه: حسين س، منظوري لشكر س. تهران: مركز نشر دانشگاهي تهران, 1370: 1 و 184-180.
- اشتال آ. تجزيه و شناسايي مواد دارويي گياهي به روش ميكروسكوپي و كروماتوگرافي. ترجمه: صمصام شريعت ه. اصفهان: انتشارات مشعل، 1368.
- شفيعي ع. كروماتوگرافي و طيف سنجي. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1366: 22-7.
- مهرباني م. بررسي فارماكوگنوزي گياه Salvia mirzayanii . ]پايان نامه دكترا [.تهران: دانشكده ه داروسازي دانشگاه آزاد اسلامي، 1373؛ شماره 241: 10-7، 16 و 50-32.
- صمصام شريعت ه .عصاره گيري و استخراج مواد موثره گياهان دارويي و روش شناسايي و ارزشيابي آنها. تهران: انتشارات ماني، 1371 (ج 1): 13-1،59-24، 69-65، 144-143، 173-172، و 194-182.
- معصومي ع. شيمي دستگاهي. ويرايش 1. تهران: انتشاارت دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران شمال، 1374: 315-296.
. حسين دوست م. بررسي فارماكوگنوزي زيره سبز. ]پايان نامه دكترا[. تهران: دانشكده داروسازي دانشگاه آزاد اسلامي، 1372؛ شماره 116.
- مك نايز ه م، بونلي اج. مباني كروماتوگرافي گازي. ترجمه: كمالي زاده ع. تهران: مركز نشر دانشگاه تهران, 1367 (ج 1): 3 ، 5 و 115-113.
- شکرچی.م، حاجی مهدی پور.ه ، نقیبی.ف ،آرا.ل ، موذنی ذهان.ح ،بررسی فعالیت مهارکنندگی آنزیم استیل کولین استراز عصاره
برخی گونه های جنس فرولا، فصلنامه گیاهان دارویی ،سال دوازدهم ،دوره دوم،شماره مسلسل چهل و ششم ،بهار 1392
- صمصام شريعت ه. عصاره گيري گياهان دارويي و روشهاي شناسايي و ارزيابي آنها. تهران: انتشارات ماني، 1371: 9 و 35.
- مومني ت، شاهرخي ن. اسانسهاي گياهي و اثرات درماني آنها. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1377: 6 و 28.
- ولاگ ژ. گياهان دارويي. ويرايش 4. ترجمه: زمان س. تهران:انتشارات ققنوس،1379:46-39.
منابع انگلیسی
1.Trease & Evans. Pharmacognosy.5 ed. London:WB Saunders.2002,p. 276-7.
- Qasim S, Gulzar M, Ajmal A, Halophytesas medical plants. In NAM Meeting in Denizil, Turkey. 2011; 10(4): 835-840.
- Adams RP. Identification of essential oil components by gas chromatography/mass spectroscopy. Sandiego: Academica Press, 1989: 11-45.
- Guichon G, Guillemin CL. Quantitative gas chromatography. Amesterdan: Elsevier, 1988: 486-490, 543-544.
- Rahiminejad.M, Kanani.M, Chemotaxonomic Significance of the Essential Oils of 18 Ferula Species
(Apiaceae) from Iran, CHEMISTRY & BIODIVERSITY – Vol. 8 (2011).
23.Ajani.Y, Ajani.M, A NEW SPECIES OF FERULA (UMBELLIFERAE)
FROM SOUTHERN IRAN. EDINBURGH JOURNAL OF BOTANY 65 (3): 425–431 (2008) 425
_ Trustees of the Royal Botanic Garden Edinburgh (2008)
doi:10.1017/S0960428608005052
- Hajimehdipoor.H،Essmaeili.S،Ramezani.A،Jafari Anaraki.M،Moosaddegh.M،The Cytotoxic Effects of Ferula persica var. persica and Ferula hezar-lalezarica against HepG2وA549 وHT29وMCF7وmdbk cell lines،Iranian Journal of Pharmaceutical Sciences،Spring2012:8(2):115-119
- Gohari.A , Iranshahi.M , Saeidnia.S , Malmir.M , Evaluation of cytotoxicity and anticonvulsant
activity of some Iranian medicinal Ferula species , Pharmaceutical Biology, 2010; 48(3): 242–246
26 Shahverdi.A , Khorramizadeh.M , Iranshahi.M , Khoshayand.M , Two matrix metalloproteinase from Ferula persica var. persica , Phytomedicine 13 (2006) 712–717
- Masullo.M , Piacente.S , Sesquiterpene lactones from Ferula oopoda and their cytotoxic properties ,
Journal of Asian Natural Products Research, 2014 Vol. 16, No. 3, 248–253
- Hanafi-Bojd.M,Iranshahi.M ,Mosaffa.F, Kalalinia.F, Farnesiferol A from Ferula persica and Galbanic
Acid from Ferula szowitsiana Inhibit PGlycoprotein- Mediated Rhodamine Efflux in Breast Cancer
Cell Lines , Journal of Medicinal Plant and Natural Product Research ,2011; 77: 1590–1593
- Evans WC. Trease and Evans Pharmacognosy. 14 th ed. Edinburg. W.B. Saunderse, 1996: 257.
- British pharmacopoeia commission. British Pharmacopoeia. London: Her Majesty ‘s Stationery Office. 1988; 2:A 138.
35.Davis NW. Gas chromatographic retention indices of monoterpenes and sesquiterpenes on methyl silicon and carbowax-20 m phases. J. Chromatography 1990: 1-24.
36.Mohammad m.Zarshenas,PhD and Liselotte Krenn.phytochemical and pharmacologicl aspects of salvia mirzayanii reach.f.esfand.journal of evidence-based complemntary & alternative medicine.2015.vol 20(1).65-72.